Kronik diyaliz tedavisi yapılan çocuklarda serum leptin ve plazminojen aktivatör inhibitör-1 düzeyleri

Abstract

Kardiyovasküler komplikasyonlar erişkin kronik böbrek yetmezliği (KBY) hastalarındaki mortalitenin büyük çoğunluğunun nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Son yıllarda obezite ve kardiyovasküler mortalitenin bilinen ilişkisi, insülin rezistansı, dislipidemi ve yüksek leptin düzeyleri gibi obezite ilişkili durumlar bazında irdelenmiştir. Kronik böbrek yetmezliğinde de, artan plazma leptin düzeylerinin kardiyovasküler hastalık riskini etkilemesi mümkündür. Kronik böbrek yetmezliği hastalarında hemostatik ve fibrinolitik sistem bozuklukları sık görülmektedir. Plazminojen aktivatör inhibitör-1 (PAİ-1), fibrinolitik sistemde anahtar role sahiptir. Çeşitli hasta popülasyonlarında leptin ve PAİ-1 düzeylerinin ilişkileri gösterilmiştir. Bu çalışmada, çocukluk çağında hemodiyaliz (HD) ve periton diyalizi (PD) hastalarında serum leptin ve PAİ-1 düzeylerini karşılaştırmak, birbirleri ile ilişkilerini incelemek ve kardiyovasküler hastalık riskine olası katkılarını araştırmak amaçlanmıştır. Çalışmaya 36 HD(19 kız, 17 erkek), 19 PDhastası (10 kız, 9 erkek) ve 15 sağlıklı çocuk(9 kız, 6 erkek) alındı. Hastaların yaşları, KBY’ne neden olan primer hastalığı, diyaliz süresi, kullandıkları ilaçlar, eritropoetin dozu, boy ve vücut ağırlıkları kaydedildi; haftalık eritropoetin dozları ve vücut kitle indeksleri (VKİ) hesaplandı. Çalışmaya alınan tüm bireylerden, tam kan sayımı, biyokimyasal parametreler, serum demiri, demir bağlama kapasitesi, ferritin, parathormon, eritrosit sedimentasyon hızı, C-reaktif protein, PT, PTT, fibrinojen, serum leptin ve PAİ-1 düzeyleri çalışıldı. Sol ventrikül hipertrofisi varlığı ekokardiyografik veya telekardiyografik inceleme ile belirlendi. Çalışmaya toplam 70 birey alındı. Ortalama yaş HD grubunda 15.0 ± 2.8, PD grubunda 13.0 ± 3.5 ve kontrol grubunda 14.5 ± 2.7 yıl idi. Ortalama serum leptin düzeyi HD grubunda 16.0 ± 32.4, PD grubunda 11.2 ± 29.1 ve kontrol grubunda 9.6 ± 12.2 ng/mL olarak saptandı. Leptin düzeyleri, VKİ ve cinsiyetten bağımsız olarak HD grubunda PD ve kontrol grubundan anlamlı olarak yüksek bulundu (r2 =0.565, adjusted r 2 = 0.536, p<0.05). Ortalama serum PAİ-1 düzeyleri HD grubunda 1515.5 ± 1190.2, PD grubunda 763.6 ± 915.7 ve kontrol grubunda 735.5 ± 808.6 ng/mL idi. ii Ortalama PAI-1 düzeyleri, HD grubunda PD ve kontrol grubundan anlamlı olarak yüksek bulundu (p<0.05). Ortalama leptin ve PAİ-1 düzeyleri sol ventrikül hipertrofisi olanlarda, olmayanlara göre yüksekti (p<0.05). PAİ-1, VKİ den bağımsız olarak leptin düzeyleri ile korelasyon göstermekteydi (r2=0.353, adjusted r2=0.321, p<0.0001). Leptin, serum total protein ve albumin düzeyi ile anlamlı pozitif korelasyon göstermekteydi (sırasıyla, r=0.369 ve r=0.343, p<0.05). PAİ-1 düzeyleri ile haftalık eritropoetin dozu ve eritropoetin/hematokrit düzeyi arasında anlamlı pozitif korelasyon saptandı.(sırasıyla, r= 0.464 ve r=0.439,p<0.05). Sonuç olarak, KBY li hasta grubunda serum leptin düzeyleri ile PAİ-1 düzeyleri arasında VKİ ve cinsiyetten bağımsız olarak anlamlı bir ilişki olduğu görülmüş ve sol ventrikül hipertrofisi ile leptin ve PAİ-1 düzeylerinin ilişkili olduğu saptanmıştır. Bu veriler, KBY hastalarında görülen kardiyovasküler komplikasyonların gelişimine artmış serum leptin düzeylerinin de etkili olabileceğini düşündürmektedir.