Bilgi saklama davranışının öncülleri: Mübadele, kimlik ve kültür etkileşimi

Abstract

Günümüzün hızlı değişen ve oldukça rekabetçi iş ortamında, örgütlerde bilgi yönetimi her geçen gün daha önemli hale gelmektedir. Bilgiyi etkin bir şekilde paylaşma ve kullanma yeteneği, bir örgütün başarısı için vazgeçilmez bir hal almıştır. Ancak bu inkâr edilemez önemine rağmen, çalışanlar, görev aldıkları örgütlerin ilerlemesini engelleyebilecek şekilde bilgi saklayabilmektedir. Bu fenomen, norm dışı ya da üretkenlik karşıtı davranışlar arasında yer alan bilgi saklama davranışı olarak anılmaktadır. Sosyal mübadele kuramı, sosyal kimlik kuramı ve örgüt kültürü dahil olmak üzere çalışanların neden bilgiyi saklamayı seçtiklerini açıklayabilecek pek çok yaklaşım ayrı ayrı çalışmalar kapsamında literatürde kendisine yer bulmuştur. Bu doktora tezinin amacı, bu kuramların örgütlerde bilgi saklama davranışı üzerindeki bütüncül etkisini araştırmaktır. Sosyal mübadele kuramı, ilişkilerin hem maddi hem de maddi olmayan faydaların mübadelesi üzerine inşa edildiği fikrine dayanmaktadır. Paylaştıkları bilgi karşılığında eşit fayda görmediklerini algılayan çalışanların bilgi saklama olasılığı daha yüksek olabilir. Öte yandan, sosyal kimlik kuramı, bir kişinin grup üyeliğini ve o grup içindeki sosyal statüsünü içeren sosyal kimliğinin önemine odaklanır. Çalışanların, kendilerinin sahip olduğu bilgiyi paylaşmaları halinde örgüt içindeki statülerinin olumsuz etkileneceği algısına sahip olurlarsa, bilgiyi paylaşma konusunda isteksiz olabilirler. Son olarak, örgüt kültürü, bilgiyi saklama kararı da dahil olmak üzere çalışan davranışını etkileyebilmektedir. Örneğin, rekabet veya güvensizlik kültürü etkisi altında iken çalışanların sahip oldukları bilgiyi paylaşma olasılığı daha düşük olabilir. Bu tezin amacı, sosyal mübadele kuramı bağlamında, mübadele alt boyutlarından genelleştirilmiş mübadele ve pazarlıklı mübadele; sosyal kimlik kuramı bağlamında bireysel, ilişkisel ve kolektif kimlik ile örgüt kültürü alt boyutlarından güç, başarı, rekabet ve inovasyon odaklılığın bilgi saklama davranışını ne ölçüde etkilediğini araştırmaktır. Araştırmada hem nicel hem de nitel araştırma yöntemlerini içeren karma yöntem yaklaşımını kullanılmıştır. Çalışma, bilgi saklama davranışını etkileyen faktörler hakkında daha zengin bir anlayış elde etmek için çeşitli kuruluşlardaki çalışanlarla yapılan anketlerin yanı sıra seçilen çalışanlarla yapılan görüşmeleri içermektedir. Bu kapsamda çoğunlukla savunma sanayiinde görev alan 290 çalışana anket yapılmış ve 20 çalışan ile mülakat gerçekleştirilmiştir. Toplanan veri, içerik analizinin yanı sıra hem betimleyici hem de çıkarımsal istatistikler kullanılarak analiz edilmiştir. Bu çalışmanın bulgularının, kuruluşlarda bilgi saklama davranışını etkileyen faktörleri anlamamıza katkıda bulunması amaçlanmaktadır. Bu araştırma, sosyal mübadele kuramı, sosyal kimlik kuramı ve algılanan örgüt kültürü bağlamında çalışanların bilgi paylaşma istekliliğini nasıl etkilediğine dair bilgi sağlaması bir diğer hedeftir. Araştırmanın ayrıca yöneticilere kuruluşlarında bilgi saklama davranışını anlamak ve ele almak üzere öneriler sunmanın yanı sıra, bilgi yönetimine ilişkin mevcut literatüre katkıda bulunması hedeflenmektedir. In today's fast-paced and highly competitive business environment, knowledge management has become increasingly important in organizations. The ability to share and utilize knowledge effectively is essential for a company's success. Despite this importance, however, employees sometimes withhold knowledge, which can hinder an organization's progress. This phenomenon is known as knowledge withholding behavior (KWB). There are several theories and approaches that can explain why employees choose to withhold knowledge, including social exchange theory, social identity theory, and percieved organizational culture. The purpose of this doctorate thesis is to explore the effect of these theories and approaches on KWB in organizations. Social exchange theory is based on the idea that relationships are built on the exchange of benefits, both tangible and intangible. Employees who perceive that they are not receiving an equal benefit for the knowledge they share may be more likely to withhold information. Social identity theory, on the other hand, focuses on the importance of a person's social identity, which includes their group membership and social status within that group. Employees may be reluctant to share knowledge if they fear that doing so will reduce their status within the organization. Finally, organizational culture can influence employee behavior, including the decision to withhold knowledge. If a culture of competition or mistrust exists, for example, employees may be less likely to share their knowledge. The purpose of this thesis is to investigate the extent to which social exchange theory, social identity theory, and organizational culture affect KWB. The research has utilized a mixed-methods approach, involving both quantitative and qualitative research methods. The study involves surveys of employees in several organizations, as well as interviews with selected employees to gain a richer understanding of the factors that influence KWB. In this context, 290 employees have completed the survey and 20 employees were interviewed. The data collected has been analyzed using both descriptive and inferential statistics, as well as content analysis. The findings of this study hopes to contribute to our understanding of the factors that influence KWB in organizations and to provide insights into how social exchange theory, social identity theory, and organizational culture affect employees' willingness to share knowledge, and offers recommendations for managers to address KWB in their organizations.