Fen Bilimleri Enstitüsü / Science Institute
Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/11727/1392
Browse
4 results
Search Results
Item MEREC ve CoCoSo yöntemleri ile buharlı sterilizatörlerin değerlendirilmesi(Başkent Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2024) Ekin, Gözübüyük; Gülin Feryal, CanTıbbi uygulamalar, gıda sektörü gibi birçok farklı alanda kullanılan buharlı sterilizatörler, mikroorganizmaları yok ederek insan hayatını koruma yönünde kritik bir rol oynamaktadır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte buharlı sterilizatörlerde de önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Farklı firmalar, üstün özelliklere sahip modeller geliştirerek kullanıcıların değişen taleplerine cevap vermektedirler. Bu kapsamda, amaca uygun buharlı sterilizatör seçiminin yapılması oldukça önemlidir. Söz konusu seçimi yapabilmek için de, farklı modellerin ortak kriterler dikkate alınarak değerlendirilmesi gerekmekte ve bu durum seçim sürecini zorlaştırabilmektedir. Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinin kullanımı, karmaşık olan bu seçim sürecini kolay yürütülebilen ve sistematik bir yapıya kavuşturmaktadır. Çalışmada, 7 farklı büyük kapasiteli buharlı sterilizatör modeli, 7 kriter dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Buharlı sterilizatör alternatifleri belirlenirken aynı amaca uygun, benzer özelliklere sahip büyük kapasiteli buharlı sterilizatör modelleri seçilmiştir. Ortak kriterlerin belirlenmesi esnasında müşteri beklentileri doğrultusunda tasarım kriterleri dikkate alınmıştır. Buna göre, değerlendirme kriterlerinin önem ağırlıkları Kriterlerin Kaldırma Etkilerine Dayalı Yöntem (Method Based on the Removal Effects of Criteria - MEREC) yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Alternatifleri oluşturan buharlı sterilizatörler ise, Kombine Uzlaşma Çözümü (Combined Compromise Solution - CoCoSo) yöntemi uygulanarak değerlendirilmiştir. MEREC-CoCoSo entegrasyonunun kullanılması ile her bir buharlı sterilizatör alternatifinin, belirlenen ortak kriterlere göre performansı objektif bir şekilde karşılaştırılmış ve en iyi buharlı sterilizatör alternatifi seçilmiştir. Ayrıca, önerilen entegrasyonunun kullanılması ile buharlı sterilizatör seçimi için literatüre yeni bir yaklaşım sunulmuştur. Bu yenilikçi yaklaşım sayesinde, karar verme süreci daha hızlı, kolay ve objektif bir hale getirilmiştir. Böylece, insan sağlığı ve güvenliğini ön planda tutabilmek amacıyla seçim süreci için daha etkin bir yöntem geliştirilmiştir. Çalışmanın bulguları, farklı sektörlerdeki sterilizasyon süreçlerinde dikkate alınabilir ve farklı amaçlarla gerçekleştirilen sterilizatör seçimleri için de bir çözüm sağlayabilir. Steam sterilizers, used in various fields such as medical applications and the food industry, play a critical role in protecting human life by eliminating microorganisms. With advancements in technology, significant developments have also occurred in steam sterilizers. Different companies are developing models with superior features to meet the changing demands of users. In this context, selecting an appropriate steam sterilizer is crucial. To make this selection, it is necessary to evaluate different models based on common criteria, which can complicate the selection process. The use of Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods facilitates this complex selection process by providing a systematic and manageable structure. In this study, seven different large capacity steam sterilizer models were evaluated using seven criteria. When selecting alternatives to steam sterilizers, large-capacity steam sterilizer models with the same purpose and similar features were chosen. During the determination of common criteria, design criteria were taken into account in line with customer expectations. The importance weights of the evaluation criteria were determined using the Method Based on the Removal Effects of Criteria (MEREC). The steam sterilizers, forming the alternatives, were evaluated using the Combined Compromise Solution (CoCoSo) method. By integrating the MEREC-CoCoSo methods, the performance of each steam sterilizer alternative was objectively compared based on the specified common criteria, and the best steam sterilizer alternative was selected. Additionally, the proposed integration introduces a new approach to the literature for steam sterilizer selection. This innovative approach makes the decision-making process faster, easier, and more objective. Thus, a more effective method has been developed for the selection process, prioritizing human health and safety. The findings of this study can be considered in sterilization processes across different sectors and can provide a solution for sterilizer selections performed for various purposes.Item Tıbbi cihaz üretimi yapan bir firmada bütünleşik MEREC – CoCoSo yöntemi ile tedarikçi seçimi(Başkent Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, 2023) Özel, Gülnihal; Toktaş, PelinTıbbi cihaz sektörü çeşitli dinamikleri içinde barındıran ve dünyada hızla gelişen bir sektördür. Geliştirilen teknolojiler, sağlık hizmetlerinde teşhis ve tedavi uygulamalarına bağlı olarak devamlı gelişim göstermektedir. Bu değişime ayak uydurabilmeleri, artan rekabet ortamında varlıklarını sürdürebilmeleri için tıbbi cihaz üreticilerinin sürekli iyileştirme faaliyetleri içerisinde olmaları gerekmektedir. Endüstriyel alanda üretim yapan birçok firma için gerekli olan bu durum ürün güvenliği ve kalitesinin direkt olarak insan hayatına etkisi düşünüldüğünde tıbbi cihaz sektöründe daha da önem kazanmaktadır. Tıbbi cihaz üretimi yapan firmalarda ürünün tıbbi cihaz olmasının getirdiği yasal gereklilikler, kalite süreçleri kapsamında standartlar ve yönetmelikler çerçevesinde, onaylanmış kuruluş ve yetkili otoritelerce takip edilmektedir. MDR 2017/45 ile artan maliyetler ve yükümlülükler tıbbi cihaz üreticilerini süreçlerini sorgulamaya itmiştir. Bu çalışmada, tıbbi cihaz üretimi yapan bir firmada müşteri isteklerinin karşılanamadığı tespit edilmiş, teslim sürelerinin arttığı gözlemlenmiştir. Teslim süresinin artış sebepleri üzerinde yapılan değerlendirmede tedarikçi seçiminin etkin yürütülemediği tespit edilmiştir. Bu amaçla, firmanın sektör bilgisi ve odak grup değerlendirmeleri sonucunda 6 tedarikçi ve 6 kriter belirlenmiştir. Ele alınan tedarikçi seçimi probleminde tedarikçilerin sıralanması için yeni nesil çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerinden birisi olan Combined Compromise Solution (CoCoSo) yöntemi önerilmiştir. Tedarikçi seçim kriterlerinin ağırlıklandırılması için de Method Based on Removal Effects of Criteria (MEREC) ağırlıklandırma yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışma ile tıbbi cihazlarda yeni nesil tedarikçi seçimi yöntem uygulaması gerçekleştirilmiştir. Tıbbi cihazlarda tedarikçi seçimi alanında yapılan çalışmaların yetersizliği düşünüldüğünde ilgili çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. The medical device industry is a rapidly developing industry in the world that includes various dynamics. Developed technologies show continuous improvement depending on diagnosis and treatment applications in health services. In order to keep up with this change and to survive in an increasingly competitive environment, medical device manufacturers need to be in continuous improvement activities. This situation, which is necessary for many companies producing in the industrial field, gains even more importance in the medical device sector when the direct impact of product safety and quality on human life is considered. In companies producing medical devices, the legal requirements of the product being a medical device are followed by the notified bodies and authorized authorities within the framework of standards and regulations within the scope of quality processes. Increasing costs and liabilities with MDR 2017/45 have pushed medical device manufacturers to question their processes. In this study, it was determined that customer requests could not be met in a company producing medical devices, and it was observed that delivery times increased. In the evaluation made on the reasons for the increase in the delivery time, it was determined that the supplier selection could not be carried out effectively. For this purpose, 6 suppliers and 6 criteria were determined as a result of the company's sector knowledge and focus group evaluations. Combined Compromise Solution (CoCoSo) method, which is one of the new generation multi-criteria decision making (MCDM) methods, is proposed for ranking the suppliers in the supplier selection problem. Method Based on Removal Effects of Criteria (MEREC) weighting method was used for the weighting of supplier selection criteria. In this study, a new generation supplier selection method application in medical devices has been carried out. Considering the inadequacy of the studies in the field of supplier selection in medical devices, it is thought that the relevant study will contribute to the literature.Item Yazılımların kalite düzeylerinin merec ve cocoso yöntemleri kullanılarak değerlendirilmesi(Başkent Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2023) Okuyucu, Cemre Nur; Can, Gülin FeryalGünümüzde yazılım sektöründe rekabetin artması nedeniyle, teknoloji firmalarının geliştirdikleri yazılımların kalite düzeylerinin yükseltilmesi ve bu şekilde, müşteri beklentilerinin en iyi şekilde karşılanması önem kazanmıştır. Buna göre, yazılım projelerinde kalitenin önemini vurgulamak, hata oranını azaltmak geliştirilen yazılım projeleri için dikkat edilmesi gereken en önemli kalite kriterlerini belirleyerek; söz konusu kriterler kapsamında yazılımları daha fazla geliştirmek amaçlarıyla sistematik çalışmaların yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu doğrultuda çalışmada, yazılım projelerinin kalite düzeyleri üzerinde etkili olan kriterlerin önem düzeylerinin belirlenmesi ve yazılım projelerinin kalite düzeyleri açısından sıralanması amaçlarıyla, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden olan, Kriterlerin Kaldırma Etkilerine Dayalı Yöntem (Method based on the Removal Effects of Criteria-MEREC) ve Birleşik Uzlaşık Çözüm (Combined Compromise Solution-CoCoSo) yaklaşımları kullanılmıştır. Buna göre, kalite kriterlerinin önem ağırlıkları MEREC ile belirlenmiş, yazılım projelerinin kalite düzeylerine göre sıralanmasında CoCoSo yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada, savunma ve veri analitiği konularında geliştirilen yazılımlar için kullanılabilirlik, idame edilebilirlik, erişilebilirlik, uyarlanabilirlik, güvenilirlik ve test edilebilirlik kriterleri dikkate alınarak yazılımlar değerlendirilmiştir. Yazılımların kalite düzeyleri değerlendirilirken, ‘’idame edilebilirlik ve erişilebilirlik’’ kriterleri, Yetenek Olgunluk Model Entegrasyonu (Capability Maturity Model Integration-CMMI); “kullanılabilirlik, test edilebilirlik ve güvenilirlik’’ kriterleri McCall Kalite Modeli, uyarlanabilirlik kriteri için ise, ve ISO 25010 (Sistem ve Yazılım Mühendisliği - Sistem ve Yazılım Kalitesi Nitelikleri ve Değerlendirmesi) modelleri dikkate alınmıştır. Yapılan literatür araştırması sonucunda, yazılım kalite düzeyi üzerinde etkili olan kriterlerin önem ağırlıklarının belirlenmesi amacıyla ÇKKV yöntemlerinden yararlanılmadığı ve yazılım kalitesi alanında sınırlı sayıda çalışma bulunduğu gözlemlenmiştir. Bu nedenle çalışma, yazılım kalite kriterlerinin önem düzeylerinin belirlenmesinde ve yazılımların kalite düzeyleri açısından karşılaştırılmalarında bilimsel yaklaşımların kullanılması, yazılımlarda hangi kriterler üzerinde daha fazla durulması gerektiğinin belirlenmesi ve kalite düzeyi en yüksek olan yazılımın seçilmesiyle diğer yazılımların güçlendirilmesi gereken yönlerinin ortaya çıkarılması konularında yöneticilere pratik bir araç sunmaktadır.Due to the increasing competition in the software industry today, it has become important to increase the quality level of the software developed by technology companies and to meet customer expectations in the best way. Accordingly, emphasizing the importance of quality in software projects, reducing the error rate by determining the most important quality criteria for software projects developed; There is a need for systematic studies to further develop the software within the scope of these criteria. In this direction, In this study, the Method based on the Removal Effects of Criteria (MEREC) and Combined Compromise Solution (CoCoSo) approaches, which are Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods, were used to determine the levels of importance of criteria that affect the quality levels of software projects and rank them accordingly. Accordingly, the importance weights of the quality criteria were determined by MEREC, and the CoCoSo method was used to rank the software projects according to their quality levels. In the study, the software was evaluated for the software developed in the fields of defense and data analytics, taking into account the usability, maintainability, accessibility, adaptability, reliability and testability criteria. While evaluating the quality levels of software, the criteria of "maintainability and accessibility" are (Capability Maturity Model Integration- CMMI); McCall Quality Model for "usability, testability and reliability" criteria, and ISO 25010 (System and Software Engineering - System and Software Quality Attributes and Evaluation) models for adaptability criteria. As a result of the literature research, it was observed that MCDM methods were not used in order to determine the importance weights of the criteria that are effective on the software quality level and that there are limited studies in the field of software quality. For this reason, the study provides a practical tool for managers to use scientific approaches in determining the importance of software quality criteria and comparing software in terms of quality levels, determining which criteria should be emphasized more in software, and revealing the aspects of other software that need to be strengthened by selecting the software with the highest quality level.Item Bir asansör firmasının aylık isg performanslarının çok kriterli karar verme yaklaşımları ile değerlendirilmesi(Başkent Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2023) Öztemiz, Hüseyin Onur; Can, Gülin FeryalAsansör imalat, bakım ve servis faaliyetleri, “çok tehlikeli iş” sınıfında yer almakta ve bu alanda görev yapan işçiler, tehlikeli çalışma koşullarına maruz kalmaktadırlar. Bu çalışmada, Türkiye’de faaliyet gösteren, uluslararası bir asansör üretim-bakım-servis firmasının aylık iş sağlığı ve güvenliği (İSG) performans düzeylerinin Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri kullanarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Böylece, İSG performans düzeyinin en yüksek olduğu ay belirlenerek, söz konusu ay içerisinde gerçekleştirilen İSG faaliyetlerinin incelenmesiyle, gelecek dönemlerde de uygulamanın aynı yönde süründürülmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada, İSG performansını etkileyen kriterler olarak; toplam çalışma süresi, yeni işe giren personel maliyeti, verilen temel İSG eğitim süresi, verilen İSG hatırlatma eğitimi süresi, periyodik muayene sayısı, yapılan tetanos aşısı sayısı, ölümlü iş kazası sayısı, iş günü kaybı, düşük etkili ramak kala bildirim sayısı, orta etkili ramak kala bildirim sayısı, yüksek etkili ramak kala bildirim sayısı kriterleri dikkate alınmıştır. Söz konusu kriterlerin önem ağırlıkları, Kriterlerin Kaldırma Etkilerine Dayalı Yöntem (Method based on the Removal Effects of Criteria-MEREC) ile elde edilmiş ve ayların İSG performans düzeylerine göre sıralaması ise, Birleşik Uzlaşma Çözümü (Combined Compromise Solution-CoCoSo) yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, firmanın 2022 yılına ait, aylık İSG performanslarını gösteren veriler kullanılmıştır. Gerçekleştirilen çalışma, asansör üretim-bakım-servis hizmeti veren firmalar ya da farklı sektörlerde faaliyet gösteren firmalar için belirlenen periyotlarda İSG performans düzeylerinin değerlendirilmesine imkân sağlayacaktır. Böylece, firma tarafından İSG kapsamında doğru hedeflerin belirlenmesi ve mevcut İSG sisteminin geliştirilmesi konusunda katkı sunacaktır. Elevator manufacturing, maintenance, and service activities are classified as "high-risk jobs," and workers in this field are exposed to dangerous working conditions. In this study, the monthly occupational health and safety (OHS) performance levels of an internationally operating elevator manufacturing-maintenance-service company in Turkey were evaluated using multi-criteria decision-making (MCDM) methods. The aim is to determine the month with the highest OHS performance level, and to examine the OHS activities carried out during that month in order to continue the application in the same direction in future periods. Criteria that affect OHS performance were considered in the study, including total working time, cost of new personnel, duration of basic OHS training provided, duration of OHS reminder training provided, number of periodic inspections, number of tetanus vaccines administered, number of fatal work accidents, number of lost workdays, number of low-impact near-miss incident reports, number of medium-impact near-miss incident reports, and number of high-impact near-miss incident reports. The importance weights of these criteria were obtained using the Method based on the Removal Effects of Criteria (MEREC), and the ranking of months according to OHS performance levels was achieved using the Combined Compromise Solution (CoCoSo) method. The data used in the study represented the monthly OHS performance of the company for the year 2022. The study will provide an opportunity to evaluate the OHS performance levels of companies engaged in elevator manufacturing-maintenance-service activities or other sectors at designated intervals. Therefore, it will contribute to the determination of correct targets within the scope of OHS and the development of the existing OHS system by the company.