Sürdürülebilir bir atık değerlendirme yöntemi olarak Kırkyama/Patchwork ve çağdaş koleksiyon tasarımı

Abstract

Bu tez çalışması, moda endüstrisinde sürdürülebilirlik, atık yönetimi ve kültürel miras konularına odaklanarak, geleneksel kırkyama (patchwork) tekniğinin çağdaş moda tasarımlarında nasıl kullanılabileceğini araştırmaktadır. Hızlı modanın ve aşırı tüketimin yarattığı olumsuz çevresel etkiler, tekstil atıkları ve hammaddelerin sürdürülemez kullanımı gibi sorunlar, moda endüstrisinin sürdürülebilir çözümler aramasına neden olmuştur. Bu bağlamda, kırkyama tekniği hem kültürel mirası koruyan hem de atık malzemeleri değerlendiren yenilikçi bir yöntem olarak öne çıkmaktadır. Tezde, sürdürülebilirlik kavramının tarihsel gelişimi incelenmiş, sürdürülebilirliğin ekonomik, sosyal ve çevresel boyutları ele alınmış, moda endüstrisinde kullanılan sürdürülebilir uygulamalar detaylandırılmıştır. Kırkyama tekniği, bir ileri dönüşüm yöntemi olarak, geçmişten günümüze tarihsel olarak incelenmiş, tekniğin farklı kültürlerde nasıl uygulandığı ve günümüz çağdaş moda tasarımcılarının kırkyamayı nasıl kullandığı araştırılmıştır. Özellikle, kırkyamanın estetik, kültürel ve pratik boyutları detaylandırılmıştır. Çalışmada, araştırmacının ailesinin üç nesil kadınlarının kırkyama tekniği ile yapılan çalışmaları incelenmiş, dördüncü nesil olan araştırmacının koleksiyon çalışması ise tezin bulgularında sunulmuştur. Bu inceleme, kırkyamanın nesilden nesile nasıl aktarıldığını ve her neslin bu teknikle nasıl yenilikler getirdiğini göstermektedir. Bu bağlamda, geleneksel kırkyama tekniklerinin modern moda tasarımında nasıl kullanılabileceği ve kültürel mirasın korunması konusundaki önemi vurgulanmıştır. Çalışmanın amacı, kırkyama tekniği ile oluşturulan yaratıcı bir giysi koleksiyonu aracılığıyla sürdürülebilirlik bağlamında atık değerlendirme yöntemlerini ve kültürel mirasın korunmasını literatüre katkı sağlayacak şekilde irdelemektir. Nitel bir araştırma olan tezin yöntemi eylem araştırması olarak tasarlanmış, tez sürecinde yapılan araştırma ve uygulamalar eylem araştırması doğrultusunda ilerlemiştir. Elde edilen araştırma verileriyle koleksiyonun ilham ve hikâye kolajı hazırlanmış, yüzey çalışmaları yapılmış, fikir çizimleri ardından model geliştirilmiştir. Moda endüstrisinde sürdürülebilir uygulamalardan “yeniden tasarım” ilkesiyle hareket edilerek geleneksel dar dokuma Anadolu göynekleri baz alınmış ve “ileri dönüşüm” tekniği kırkyama ile birleştirilerek altı adet kadın giyiminden oluşan kapsül bir koleksiyon tasarlanmıştır. Hazırlanan koleksiyonda, farklı kültürel unsurlar crazy tekniğinden ilhamla bir araya getirilerek estetik açıdan zengin bir tasarım örneği sunmak hedeflenmiştir. Sonuç olarak, çalışmada geleneksel kırkyama tekniklerinin modern moda tasarımında nasıl uygulanabileceği ve sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda nasıl değer yaratılabileceği gösterilmiştir. Bu çalışmanın, moda endüstrisi, kültürel mirasın korunması, sürdürülebilirlik konularında önemli katkılar sağlayacağı, ayrıca hem tasarımcılarına hem de tasarımcı adayı öğrencilere yol gösterici olacağı düşünülmektedir. This thesis focuses on sustainability, waste management, and cultural heritage in the fashion industry, investigating how the traditional patchwork technique can be utilized in contemporary fashion design. The negative environmental impacts of fast fashion and excessive consumption, such as textile waste and the unsustainable use of raw materials, have prompted the fashion industry to seek sustainable solutions. In this context, the patchwork technique emerges as an innovative method that both preserves cultural heritage and repurposes waste materials. The thesis examines the historical development of the concept of sustainability, addressing its economic, social, and environmental dimensions, and details sustainable practices employed in the fashion industry. Patchwork, as an upcycling method, has been historically analyzed from past to present, exploring how the technique has been applied in different cultures and how contemporary fashion designers utilize patchwork. The aesthetic, cultural, and practical aspects of patchwork are particularly detailed. The study examines the works of three generations of women in the researcher’s family using the patchwork technique, with the fourth generation, represented by the researcher’s collection, presented in the findings. This examination demonstrates how patchwork is transmitted from generation to generation and how each generation brings innovations to the technique. In this context, the importance of using traditional patchwork techniques in modern fashion design and preserving cultural heritage is emphasized. The purpose of the study is to scrutinize waste evaluation methods and the preservation of cultural heritage in the context of sustainability through a creative clothing collection created with the patchwork technique, contributing to the literature. The qualitative research method of the thesis is designed as action research, with the research and practices conducted during the thesis process progressing in line with action research. The research data obtained led to the creation of the collection’s inspiration and story collage, surface studies, concept sketches, and model development. Based on the “redesign” principle from sustainable practices in the fashion industry, traditional narrow-woven Anatolian shirts were taken as a basis, and an upcycling technique was combined with patchwork to design a capsule collection consisting of six women's garments. In the prepared collection, different cultural elements were brought together with inspiration from the crazy technique to present an aesthetically rich design example. In conclusion, the study demonstrates how traditional patchwork techniques can be applied in modern fashion design and how value can be created in line with sustainability goals. This study is expected to make significant contributions to the fashion industry, cultural heritage preservation, and sustainability, as well as provide guidance to both designers and design students.