Birinci basamak sağlık hizmetleri uygulamasında periyodik sağlık muayenesi konusu hakkında birinci basamaklı klinisyenlerinin bilgi, tutum ve davranışları

Abstract

Periyodik sağlık muayenesinin amacı kişilerin asemptomatik dönemlerindeyken risk faktörlerinin ve tedavi edilebilir hastalıklarının erken belirtileri tespit edilerek mortalite ve morbiditelerini azaltmaktır. Birinci basamak sağlık uygulamasında aile hekimleri sağlık danışmanlığı ve hastalıkların erken tanısının konmasında ve birinci basamak sağlık hizmetlerinin etkili sunulmasında önemli bir yere sahiptir. Ülkemizde aile hekimlerinin PSM hakkındaki bilgi, tutum ve davranış durumlarını gösteren bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmanın amacı birinci basamak sağlık hizmetlerinde PSM hakkında birinci basamak klinisyenlerinin bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesidir. Tanımlayıcı tipteki bu çalışma Türkiye Cumhuriyeti’ni temsil eden 7 coğrafi bölgeden güç analizi sonucu tabakalı örneklem yöntemi ile belirlenen 629 aile hekimliği uzmanı ve aile hekimi sertifikalı pratisyen hekimin katılımıyla yürütülmüştür. Aile hekimlerine 29 sorudan oluşan “Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri Uygulamasında Periyodik Sağlık Muayenesi Konusu Hakkında Birinci Basamak Klinisyenlerinin Bilgi, Tutum ve Davranışları” anket formu uygulanmıştır. Çalışmaya katılan aile hekimlerinin ortalama yaşı 41,91±7,81 (27-66) yıl iken %58,2’si erkek, %87,6’sı evli, %82,5’i en az bir çocuk sahibidir. Bunların %19,4’ü aile hekimliği uzmanıdır. Aile hekimlerinin %37,8’i PSM hakkında eğitim aldıklarını ve %55,3’ü hastalarına PSM uyguladıklarını belirtmişlerdir. Aile hekimliği uzmanı olmanın olmamaya göre PSM yapmayı 4 kat arttırdığı saptanmıştır. Genel olarak toplam bilgi, tutum ve davranış soruları değerlendirildiğinde ise Marmara bölgesindeki aile hekimlerinin diğer bölgelere göre anlamlı olarak bilgi, tutum ve davranış sorularına daha fazla sayıda doğru cevap verdikleri saptanmıştır. Verilere göre, aile hekimliği uzmanlarının diğer aile hekimlerine göre bilgi, tutum ve davranışları daha doğru ve uygundur. Uzman olsun ya da olmasın tüm aile hekimlerinin PSM konusunda eğitilmesi ve uygun kılavuzlarla desteklenmesi PSM uygulamasının daha yaygın olarak yapılmasını sağlayacak ve birinci basamak uygulamalarını daha iyi ve sürdürülebilir hale getirecektir. The goal of periodical health examination (PHE) is decreasing mortality and morbidity rates of people by identifying their risk factors and early symptoms of their curable diseases when they are asymptomatic. Family physicians have an important role with health counseling and early diagnosis of diseases due to their significant position in the primary care practice. There were no studies that show the knowledge, attitude and behavior of primary care clinicians in our country regarding PHE in our country. The purpose of this study is to identify the knowledge, attitudes and behaviors of primary care clinicians about PHE. A stratified sampling metod was used to select 629 family physicians from 7 geographical regions of Turkey. A questionnaire was administered to family physicians which consisted of 29 questions to evaluate descriptive features, knowledge, attitudes and behaviors of primary care clinicians. The mean age of family physicians was 41,91±7,81 (27-66), 58,2% were men, 87,6% were married, 82,5% had at least one child. 19,4% of family physicians were family physicians specialist. 37,4% of them stated that they were educated about PHE and 55,3% of them have practiced PHE to the patients. PHE practice ratio was 4 times more in family physician specialist then others. When evaluating total knowledge, attitude and behavior questions family physicians in the Marmara region significantly gave correct answers then family physicians in the other regions. According to the logistic regression analysis, the only significant factor affecting the status of periodic health examination practice was being family medicine specialist. According to the data gathered, family physicians specialist had better knowledge, attitudes and behaviors then other family physicians. Supporting all family physicians, specialist or not, with screening tools which are standardized and relevant to community health needs, would ease performing PHE and make the primary care services better and sustainable.