Avrupa insan hakları sözleşmesi çerçevesinde özgürlük ve güvenlik hakkı 18. madde ile bağlantılı olarak ihlali

Abstract

Özgürlük ve güvenlik hakkı, esasında, kişilerin, diğer temel hak ve özgürlüklerini kullanabilmesinin teminatı olarak ifade edilebilir. Zira, kişilerin fiziki olarak hareket edebilme serbestinin kısıtlanmış olması halinde, diğer temel hak ve özgürlüklerden yararlanmaları da etkilenmiş olacaktır. İnsan için bu denli öneme haiz olması nedeniyle, özgürlük ve güvenlik hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ve ulusal yasalarda öngörülen sınırlama nedenlerinin dışında, başkaca amaçlarla keyfi olarak müdahalede bulunulması nedeniyle sıklıkla ihlal edilebilmektedir. Bu kapsamda, siyasi nitelikteki gizli amaçlar ile özellikle tutuklama tedbirine başvurmak suretiyle kişiler özgürlüğünden haksız olarak mahrum bırakılabilmektedir. Özgürlük ve güvenlik hakkı, 1215 yılından itibaren insan hakları belgelerinde yer almaya başlamış, sonrasında anayasalarda, uluslararası ve bölgesel sözleşmelerde de koruma altına alınmıştır. AİHS’in 5. maddesinde koruma altına alınan bu hakka yönelik müdahaleler bakımından keyfilik yasağı öngörülmüş ve sınırlandırma nedenleri de ayrıca tahdidi olarak düzenlenerek, ancak, sayılan bu nedenlerden birinin varlığı halinde kişilerin özgürlüğünden mahrum bırakılmasına müsaade edilmiştir. Dolayısıyla, bu nedenler dışında, kişinin özgürlüğünden mahrum bırakılması halinde, artık hakkın kısıtlanmasında meşru amacın varlığından söz edilemeyecektir. Yine, ulusal mevzuatımızda da konuyla ilgili düzenlemelere yer verilmiş olup, bu kapsamda, Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bireysel başvurularda yer alan kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine yönelik iddialar bakımından verilmiş olan kararlar da mevcuttur. Haklara getirilecek kısıtlamaların ancak Sözleşme’de öngörülen meşru amaçlarla sınırlanabileceğine yönelik düzenlemeye ise, AİHS’in 18. maddesinde yer verilmiştir. Buna göre, temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanması, ancak meşru amaçla mümkün olacaktır. Bu hükme rağmen, çalışmamızın konusu kapsamında, özgürlük ve güvenlik hakkının gizli amaçla kısıtlanmasına ilişkin karşılaşılan ihlaller, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ışığında tartışılacak ve değerlendirilecektir. The right to liberty and security can, in essence, be expressed as the guarantee of the exercise of other fundamental rights and freedoms. This is because, if the physical freedom of movement is restricted, the enjoyment of other fundamental rights and freedoms will also be affected. Due to its importance for human beings, the right to liberty and security may frequently be violated by arbitrary interference for purposes other than the grounds for restriction stipulated in the European Convention on Human Rights and national laws. In this context, persons may be unjustly deprived of their liberty for ulterior purposes of a political nature, in particular by resorting to the measure of detention. The right to liberty and security has been enshrined in human rights instruments since 1215 and has subsequently been protected in constitutions, international and regional conventions. Article 5 of the ECHR stipulates the prohibition of arbitrariness with regard to interventions against this right, and the reasons for restriction are also regulated in a limited manner, and only in the presence of one of these reasons is it permissible to deprive persons of their liberty. Again, our national legislation also includes relevant regulations on the subject, and in this context, there are also decisions rendered in individual applications to the Constitutional Court in respect of allegations of violation of the right to liberty and security of person. Article 18 of the ECHR stipulates that restrictions on rights may be limited only for legitimate purposes provided for in the Convention. Accordingly, the restriction of fundamental rights and freedoms can only be possible for legitimate purposes. Despite this provision, within the scope of the subject matter of the study, the violations encountered in relation to the restriction of the right to liberty and security for secret purposes will be discussed and evaluated in the light of the decisions of the European Court of Human Rights.