Son dönem böbrek yetersizliği olan ve renal replasman tedavisi alan hastalarda spondiloartropati sıklığı

Abstract

Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de son dönem böbrek yetersizliği (SDBY) prevalansı, renal replasman tedavisi alan ve hemodiyaliz tedavisi alan hasta sayısı artmıştır. Hemodiyaliz tedavisi altında SDBY süreci uzadıkça hastalarda diyaliz ile ilişkili amiloidoz ve renal osteodistrofiye bağlı komplikasyonlarda artış görülmektedir. Diyaliz ile ilişkili amiloidoz’da beta-2 mikroglobülin’in eklemlerde birikimine bağlı enflamasyon sürecininin başladığı, beta-2 mikroglobülin’in osteoklastik aktiviteyi artırması, sekonder hiperparatiroidi ve diğer metabolik etkenler nedeniyle subkondral kemik destüriksiyonunun geliştiği bilinmektedir. Bu faktörlere bağlı olarak hastalarda destrüktif spondiloartropati (SpA) gelişebilmektedir. Bu çalışmada SDBY tanısı ile izlenen ve düzenli hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda SpA sıklığı araştırılması amaçlandı. Materyal ve Metot Bu çalışmaya; Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Ankara Hastanesi Hemodiyaliz Ünitesinde SDBY tanısı ile izlenen ve rutin hemodiyaliz programında olan tüm hastaların alınması planlandı. Çalışmaya toplam 139 hemodiyaliz alan hasta dahil edildi. Hastaların hepsinden tam kan sayımı, CRP, sedimentasyon, PTH, ALT, ferritin, albümin tetkikleri çalışıldı. Tüm hastalarda SpA ile ilişkili enflematuvar eklem ağrısı araştırılmış ve enflematuvar ağrısı olan hastalara karşılaştırmalı sakroiliyak grafi, her iki ayak lateral grafileri çekildi. Direkt grafide şüpheli sakroiliyiti olan hastalar sakroiliyak MR veya BT tetkiki ile sakroiliyit açısından araştırıldı. Lateral ayak grafilerinde radyolojik olarak entezopati varlığı araştırıldı. Entez bölgelerindeki kabarıklık derecesine göre entezopati varlığı 4 evreye ayrılarak belirlendi. Hastalarda ESSG ve Amor Kriter Setlerine uygun olarak SpA sıklığı, SpA tanısı ile hastaların demografik özellikleri, laboratuvar bulguları, radyolojik bulguları, klinik özellikleri arasında ilişki olup olmadığı araştırıldı. Bulgular Çalışmamızda 139 hemodiyaliz hastasının 39’unda SpA ile ilişkili enflamatuvar tipte eklem ağrısı vardı ve enflamatuvar tipte ağrının eklemlerdeki iii dağılımı bel %72, sırt %62, boyun %56, kalça %56, omuz %68 bulundu. Grafi çekilen 44 hastanın 25’inde (%17,9) evre 1 ve üzeri sakroiliyit, 16’sında (%11,5) evre 2 ve üzeri sakroiliyit, 6’sında (%4,3) evre 3 sakroiliyit, 24’ünde (%54,5) evre 1 ve üzeri entezopati, 12’sinde (%27,2) evre 2 ve üzeri entezopati, sadece 1 (%2,2) hastada evre 3 entezopati tespit edilmiştir ve evre 4 entezopati tespit edilmemiştir. Amor Kriter Setine göre 139 hastanın 23’ünde (%16,5), ESSG Kriter Setine göre 139 hastanın 24’ünde (%17,3), Amor ya da ESSG birlikte düşünüldüğünde 139 hastanın 29’unda (%20,8) SpA tespit edilmiştir. Serum PTH yüksekliği ile SpA tanısı arasında (Amor Kriter Seti için P=0,027, ESSG Kriter Seti için anlamlı ilişki bulunmamıştır) ve primer etyolojik nedenler içerisinde nefrolitiyaz ile SpA tanısı arasında (Amor Kriter Seti için p=0,015, ESSG Kriter Seti için p=0,017) istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur. Hemodiyaliz süresinin uzunluğu ile SpA tanısı arasında isitatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur (Amor Kriter seti için p<0,001, ESSG kriter seti için p=0,035). Evre 1 ve üzeri sakroiliyit varlığı ile tanı varlığı arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur (p=0,029). Sonuç Bu çalışmada son SDBY olan hastalar arasında SpA sıklığı normal popülasyona göre oldukça fazla bulunmuştur. Diyaliz hastalarındaki SpA özellikle aksiyel tutulum göstermektedir. Diyaliz süresinin uzaması ve sekonder hiperparatiroidizm SDBY’de olan SpA için olası risk faktörleridir. SDBY olan hastalardaki SpA’da renal transplantasyon olası en etkili tedavi gibi görülmektedir, ancak bununla ilgili klinik çalışmalar yapılması gerekmektedir.