Venöz tromboembolizm tanısı almış hastalarda etiyolojik risk faktörlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Venöz tromboembolizm; hematolojik hastalıklar arasında sık görülen, pek çok nedene bağlı olarak gelişen ve ölüme yol açabilen; ancak önlenmesi mümkün bir hastalıktır. Farklı lokalizasyonlarda olabilmesi, tekrarlayan ataklarla seyredebilmesi, geç dönem komplikasyonlarıyla hastanın yaşam kalitesini düşürebilmesi, ayrıca yapılan sağlık harcamaları nedeniyle ülke ekonomisine de zarar verebilmesi açısından önem taşımaktadır. Venöz tromboz ve onun embolik komplikasyonları akut iskemik kalp hastalığı ve inmeden sonra en sık izlenen vasküler hastalıktır. Venöz tromboemboli (VTE) klinikte en sık olarak derin ven trombozu (DVT) ve pulmoner tromboemboli (PTE) ile karşımıza çıkar. Daha nadir olarak da diğer vasküler yapılarda trombüs gelişimi görülebilir. Venöz tromboembolilerde etiyolojik faktörler; primer (Antitrombin III eksikliği, Protein C, protein S eksikliği, genetik mutasyon varlığı… vb.) ve sekonder (hareketsizlik, obesite, malignensi, cerrahi… vb.) olarak tanımlanır. Bu çalışma hastanemizde venöz tromboemboli tanısı almış hastalarda etiyolojik risk faktörlerinin değerlendirilmesi amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada Ocak 2003 – Aralık 2008 tarihleri arasında venöz tromboemboli tanısı almış 110 hasta retrospektif olarak etyolojik risk faktörleri açısından incelendi. Bulgular: Hastanemize yatan hastalar arasında tromboz sıklığımız 20,5/10.000 idi. Çalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 54,4 ± 17,3 bulundu. Hastaların 26’sı (%23,6) 40 yaş altı, 41’i (%37,3) 40-59 yaş arası ve 43’ü (%39,1) 60 yaş ve üzeri grupta yer alıyordu. Hastaların 41 (%37,3)’de ekstremitede, 18’de (%16,4) karın içi bölgesinde ve 51’nde (% 46,4) sadece PTE, 17’nde (% 15,46) PTE ile beraber DVT tanısı mevcuttu. 60 yaş üzeri grupta fibrinojen ve homosistein düzeyleri diğer yaş gruplarından daha yüksek bulundu (p<0,05). Hemostatik risk faktörlerinden ATIII extremitede trombozu olanlarda, Protein C karın içinde trombozu olanlarda ve Protein S de PTE tanılı hastalarda azalmış olarak bulundu. Eşlik eden sistemik hastalıklar açısından hiperlipidemi 40-59 yaş, hipertansiyon, diabetes mellitus ve koroner arter hastalığı 60 yaş üzerinde daha sık görüldü (p<0,05). Tromboza eşlik eden diğer risk faktörlerine bakıldığında; 10 hastada (% 9,1) immobilizasyon, 13 hastada (% 11,8) geçirilmiş cerrahi, 5 hastada (% 4,5) malignite, 15 hastada (% 13,6) obesite, 42 hastada (% 38,2) sigara içimi ve 11 hastada (% 19,3) hormon kullanım öyküsü mevcuttu. Faktör V Leiden 32 kişide (%38,1) heterozigot, Protrombin 20210A 16 kişide (%19,5) heterozigot, MTHFR 37 kişide (% 52,9) heterozigot, 5 kişide (% 7,1) homozigot mutant olarak saptandı. Genetik mutasyonlar açısından hem yaş grupları hem de tromboz lokalizasyonları arasında fark bulunmadı (p>0,05). Sonuç: Venöz tromboemboli sistemik bir hastalık olup, klinikte sık görülmektedir. Hastaların uygun yöntemlerle değerlendirilip tanıları erken konarak kalıtsal ve edinsel risk faktörlerinin sistematik olarak incelenmesi gerekmektedir. Özellikle hastanede yatan hastalarda gelişimini önlemek için uygun dozda önleyici antikoagülan tedavi risk grubuna giren hastalarda önerilmelidir. Introduction and Objective: Venous thromboembolism, meet by frequent among hematological diseases, developing depending on many causes and causing to death but prevention of disease is possible. It could also attach importance because it can be in different locations, be watched with recurrent attacks, reduce the quality of life of the patients with late complications can reduce the quality of life, in terms of the damage to the national economy as well as health care expenditure. Venous thrombosis and its embolic complications are seen the most common vascular disease after acute ischemic heart disease and paralysis. Venous thromboembolism (VTE) meets with as the most frequent clinical deep vein thrombosis (DVT) and pulmonary thromboembolism (PTE) in clinical. The thrombus development can be seen more rare in other vascular structures. The etiologic factors in venous thromboembolics are defined as primary (antithrombin III deficiency, protein C, protein S deficiency, presence of genetic mutations etc.) and secondary (physical inactivity, obesity, malignancy, surgery etc.). This study was carried out the patients diagnosed with venous thromboembolism to evaluate etiologic risk factors in our hospital. Materials and Methods: In this study, 110 patients diagnosed with venous thromboembolism were examined retrospectively in terms of etiological risk factors between January 2003 - December 2008. Findings: Our thrombosis frequency among patients hospitalized in our hospital was 20,5/10.000. The average age of the patients participated in this study was 54,4 ± 17,3. 26 of the patients (23,6%) under 40 years, 41 (37,3%) of between the ages of 40-59 and 43 (39,1%) of 60 years and over were included in the group. According to the thrombos localization, the status of the patients as follows: 41 (37,3%) of in extremities, 18 (16,4%) of in the intraabdominal region and 51 (46,4%) of only PTE, 17 (15,46%) of the diagnosis of DVT with PTE. Fibrinogen and homocysteine levels in the group over the age of 60 were higher than the other age groups (p<0,05). ATIII which is from hemostatic risk factors in patients with thrombosis in extremite, Protein C in patients with thrombosis in abdomen and Protein S in patients with a diagnosis of PTE were found to be decreased. The hyperlipidemia accompanying with in terms of systemic illnesses in the age of 40-59, hypertension, diabetes mellitus and coronary artery disease over the age of 60 were more common (p<0,05). Looking at the other risk factors accompanying with thrombosis, 10 patients (9,1%) had immobilization, 13 patients (11,8%) had surgery, 5 patients (4,5%) had malignancy, 15 patients (13,6%) had obesity, 42 patients (38,2%) had smoking and 11 patients (19,3%) had a history of hormone use. Factor V Leiden in 32 people (38,1%) heterozygous, Prothrombin 20210A in 16 people (19,5%) heterozygous, MTHFR in 37 people (52,9%) heterozygous, in 5 people (7,1%) were found to be homozygous mutant. It was not different between both age groups and the localization of thrombosis in terms of genetic mutations (p>0,05). Conclusions: Venous thromboembolism is a systemic disease, frequently seen at the clinic. It is required that the patients must be evaluated appropriate methods and diagnosed early and the hereditary and acquired risk factors must be investigated as systematic in essential groups. Especially, in patients hospitalized to prevent the development of disease, the appropriate dose preventive anticoagulant therapy should be recommended for patients entering the risk group.