Emeklilik yatırım fonlarının stil analizi ve performans değerlendirmesi

Abstract

Türkiye’de emeklilik yatırım fonlarının sayısı ve toplam değeri gün geçtikçe artmaktadır. 2021 yılı sonu itibarı ile yaklaşık her 12 kişiden birinin, toplam değeri 244 milyar TL’yi aşmış bulunan emeklilik yatırım fonlarında birikimi bulunmaktadır. Bu tez çalışmasında 2012-2021 yılları arasında aralıksız faaliyet gösteren 114 emeklilik yatırım fonunun stil analizleri, çeşitli tek ve çok parametreli yöntemlere göre performansları, çeşitli kriterlerle Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenmiş risk değerlerine göre dağılımları incelenmiş, fonların analizi için kapsamlı bir çerçeve oluşturulmaya çalışılmıştır. Stil analizleri sonucunda elde edilen faktör duyarlıkları için yaklaşık güven aralıkları belirlenmiş ve stil ağırlıklarının istatistiksel anlamlılıkları değerlendirilmiştir. Fonların performansı, getirilerini taklit eden minimum riskli pasif portföyler, risk seviyelerini taklit eden maksimum getirili pasif portföyler ve belirlenen varlık sınıflarına sabit ve eşit oranlarda dağıtıldığı varsayılan pasif bir portföyle karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, 2021 yılı itibarı ile toplam değeri tüm emeklilik yatırım fonlarının yaklaşık %41’ini oluşturan 114 adet fonun, genel olarak başarılı bir tablo sergilemediğine işaret etmektedir. İncelenen 10 yıllık dönemde riske göre düzeltilmiş getiri açısından analize dahil edilen 8 endeks arasında en cazip iki yatırım alternatifi olan BIST Teknoloji endeksi ve altının, çalışmaya konu olan fonlar tarafından en az tercih edilen seçenekler olduğu görülmüştür. Emeklilik yatırım fonlarının risksiz faizin ardından en çok tercih ettiği BIST Mali endeksinin, anılan 8 endeks arasından ikinci en zayıf performansa sahip olduğu belirlenmiştir. Çalışmada en dikkat çeken sonuçlardan biri, 114 emeklilik yatırım fonundan 76 adedinin, oluşturulan eşit ağırlıklı pasif sanal portföyün altında getiri sağlamış olmasıdır. Göze çarpan diğer bir bulgu, yatırımını ilgili dönem boyunca sadece altında değerlendiren bir yatırımcının 110 fondan, ABD dolarında değerlendiren bir yatırımcının ise 90 fondan daha yüksek getiri sağlayacak olabilmesidir. Yukarıda bahsedilenler ışığında, ülkemizde emeklilik yatırım fonlarının seçicilik kabiliyetinin ve aktif yönetimin halkın emeklilik birikimlerine sağladığı katma değerin tartışmalı olduğu düşünülebilir. The number and total value of pension funds in Turkey is increasing every day. As of the end of 2021, approximately one out of every 12 people has savings in pension funds with a total value of more than TL 244 billion. In this thesis, the style analysis of 114 pension funds operating continuously between the years 2012-2021, fund performance according to various single and multi-parameter methods and the distribution of the funds according to the risk values determined by the Capital Markets Board with various criteria were examined in an attempt to provide a comprehensive framework for the analysis of the funds. Approximate confidence intervals were determined for the factor sensitivities obtained as a result of the style analysis and the statistical significance of the style weights was evaluated. The performance of the funds is compared with passive portfolios that mimic the funds’ returns with minimum risk, with passive portfolios that mimic the funds’ risk levels with maximum returns, and with a passive portfolio that is assumed to be distributed in fixed and equal proportions to the chosen asset classes. The results indicate that as of 2021, 114 funds, whose total value constitutes approximately 41% of all pension funds, failed to provide a promising performance. It has been found that BIST Technology index and gold, which are the two most attractive investment alternatives among the 8 indexes included in the analysis in terms of risk-adjusted returns in the 10-year period examined, are the least preferred options by the funds subject to this study. It has been determined that the BIST Financials index, which is the most preferred by pension funds after risk-free interest, had the second weakest performance among the 8 indexes. One of the most striking results of the study is that 76 of 114 pension funds yielded returns below the equally weighted passive benchmark portfolio. Another striking finding is that an investor who invests only in gold during the relevant period may have generated higher returns from 110 funds, and an investor who only bought and held US dollars may have generated higher returns from 90 funds. Considering the aforementioned, it can be inferred that the selective ability of pension funds and the value added to the pension savings of the people by active management are controversial.