Solid organ transplantasyon hastalarında ishal etkenleri

Abstract

İshal solid organ transplantasyon (SOT) hastalarında sık rastlanılan gastrointestinal komplikasyonlardan biridir. İshal nedenlerini tanımlamak zor olabilir. Bakteriyel, paraziter, viral ve fungal olabileceği gibi, immünsüpresiflere, antibiyotiklere, inflamatuvar bağırsak hastalıklarına bağlı olarakta gelişebilir. Bu çalışmada amacımız ülkemizde transplantasyon hastalarında gelişen ishallerin etiyolojisini ve prognozunu incelemek ve immünsüpresif olmayan kişilere (normal popülasyona) göre farklılıkları belirlemekti. Bu amaçla bir yıllık dönem içinde hastanemize 52 ishal atağı ile başvuran 43 SOT hastası ve eş zamanlı olarak 52 immünsüprese olmayan ishalli hasta çalışmaya dahil edildi. Hastaların klinik sorgulamasının ardından etiyolojiye yönelik dışkı incelemeleri yapıldı ve dışkının direkt ve boyalı mikroskobik incelemesi, amip antijeni için ELİSA incelemesi, bakteriyolojik kültür, C. difficile toksin A incelemesi, Rotavirus ve enterik Adenovirus için immünkromotografik assay, CMV düşünülen vakalarda CMV pp65 antijenemi testi ve endoskopi-biyopsi incelemesi ile ishal etiyolojisi araştırıldı. Bu incelemeler ile etkeni aydınlatılamayan hastalarda öykü ve hariç bırakma yöntemiyle uyumlu bulunanlar ilaç ilişkili ishal olarak tanımlandı. Yapılan incelemeler sonucunda SOT hastalarının %84.6’sının etiyolojisi aydınlatılıdı. İki grup arasında infeksiyöz ishal etkenlerinden CMV ve Cryptosporidium spp. SOT hastalarında anlamlı olarak yüksek oranda bulundu. Yine SOT hastalarında 9’u tekrarlayan ishal atağı ile 2. kez başvurdu. Bu tekrarlayan ishal ataklarının %33.3’ü Giardia lamblia ve Cryptosporidium spp. (paraziter etkenler) ile gelişmişti ve bu klinik tablolar relaps olarak değerlendirildi. SOT hastalarının 5’inde aldıkları immünsüpresif tedavilere bağlı olarak gelişen ishaller saptandı. Sonuç olarak ishalde erken ve uygun tedavinin yapılabilmesi için toplumda sık rastlanmayan etkenlerin SOT hastalarında ishale neden olabileceğinin bilinerek bu hastalarda ek tanısal testlerin ve invazif girişimlerin uygulanması gereklidir. Yine bazı etkenler ile tekrarlayan ataklar ve kronik seyir izleyebilen klinik tabloların görülebileceği bilinmeli ve bu hastalarda tedavi sonrası dışkı kontrolleri yapılmalıdır.