Adli tıp hekimlerinin felaket kurbanlarının kimliklendirilmesi (DVI) konusundaki görüşleri

Abstract

Ülkemizde doğal ve doğal olmayan felaketlerle sıklıkla karşılaşılmaktadır. Felaketlerde adli tıp; adli tıbbi sorunların aydınlatılması, yaralananlarda zararın ağırlığının tespiti ve en önemlisi felaket kurbanlarının kimliklendirilmesinde önemli rol üstlenmektedir. Türkiye'nin INTERPOL'e üye olmasına rağmen resmi bir DVI yapılanmasının henüz kurulmamış olması ve son zamanlarda yaşanan kitlesel felaketler, mevcut protokollerin uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilmesi ve uygun bir DVI yapılanması oluşturulmasının önemini ortaya koymaktadır. Araştırmamızda, adli tıp uzman ve asistanlarının demografik verilerin yanı sıra 6 Şubat depremlerinde kimliklendirme çalışmalarına katılan adli tıp hekimlerinin sahada yaşanan sorunlar ve ülkemizde felaket kurbanlarının kimliklendirilmesi konusunda örgütlenme modeli hakkında görüşlerine başvurulmuştur. Çalışmaya Adli Tıp Kurumu, Sağlık Bakanlığı ve Üniversitelerin Adli Tıp Anabilim Dallarından 290 adli tıp uzman ve asistanı katılmıştır. 290 katılımcının 83’ünün 6 Şubat depremleri sonrası bölgede kimliklendirme çalışmalarında görev aldığı belirlenmiştir. Kimliklendirme çalışmalarında karşılaşılan güçlüklerin organizasyon eksikliğinden kaynaklandığı saptanmıştır. Katılımcıların AFAD yapılanması, TAMP ve yasal düzenlemelerden haberdar olmadıkları belirlenmiştir. AFAD bünyesinde faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların yetersiz kalabilecekleri görüşü ağırlık kazanmıştır. Katılımcılar bu sürecin ATK bünyesinde yapılandırılması görüşündedir. Katılımcıların Interpol DVI formlarından haberdar olmadıkları belirlenmiştir. Dünyada yaygın olarak kullanımı önerilen Interpol DVI formunun kitlesel felaketlerde kullanılmasının güçlüklere neden olduğu ve ülke özellikleri gözetilerek kısa bir form oluşturulmasının yararlı olacağı görüşü bildirilmiştir. Türkiye’de yasal olarak DNA bankasının bulunmamasının eksiklik olduğu ve DNA bankası oluşturulmasının yararlı olacağı görüşü ağırlık kazanmıştır. 2014 yılından beri T.C. Sağlık Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren E-Nabız Kişisel Sağlık Sistemi’nin felaketlerde ilgili hekimlere açılmasının uygun olduğu sonucuna varılmıştır. 6 Şubat depremlerinde görev alan adli tıp hekimleri, altyapı ve donanımın kitlesel felakette zamanında müdahale için yetersiz olduğu; müdahale timleri oluşturularak buna süreklilik kazandırılması kanaatinde oldukları belirlenmiştir. Felaketlerin öngörülemez doğası, yaşadığımız deprem deneyimi ve araştırmamızdan elde edilen sonuçlar ışığında, felaket kurbanlarının kimliklendirilmesinde hızlı ve etkili bir müdahale için DVI protokollerinin ve multidisipliner ekiplerin oluşturulması gerekliliği çalışmamızın sonuçlarında da vurgulanmıştır. Natural and unnatural disasters are frequently encountered in our country. Forensic medicine plays a crucial role in disasters by clarifying forensic medical issues, assessing injury severity, and disaster victim identification (DVI). Despite Türkiye's INTERPOL membership, the absence of an official DVI structure, compounded by recent mass disasters, highlights the urgency of aligning protocols with international standards and establishing a DVI framework. This thesis examines demographic data of forensic medicine specialists and assistants, alongside insights from forensic medicine experts and assistants involved in identification endeavors after February 6 earthquakes, to assess field challenges and propose an organizational model for disaster victim identification. Among 290 participants from Forensic Medicine Institute, the Ministry of Health, and various Forensic Medicine Departments at universities, 83 were directly contributed to the investigation in the affected region. Findings underscore organizational deficiencies as a primary challenge, advocating for restructuring within the Disaster and Emergency Management Authority (AFAD). The study revealed that participants lacked knowledge of AFAD structure, Türkiye’s Disaster Response Plan (TAMP), and relevant legal regulations. The consensus among the participants suggests the identification process situating under the Institute of Forensic Medicine. The study found that participants lacked awareness of Interpol DVI forms. While the INTERPOL DVI form is widely used globally, participants recommended tailored adaptations of the shortened forms to better suit local needs. Furthermore, the absence of a legal DNA database in Türkiye has been highlighted as a deficiency, with recommendations made for its establishment akin to fingerprint databases. Lastly, it has been proposed that the E-Pulse National Personal Health Record System, operational within the Ministry of Health since 2014, be made accessible to DVI experts during disasters. Forensic medicine experts involved in the February 6 earthquakes reported insufficiencies in infrastructure and equipment in mass disaster management. Considering the unpredictable nature of disasters, our earthquake experience and the results obtained from our research, the necessity of establishing DVI protocols and multidisciplinary teams for a rapid and effective intervention in the DVI is also emphasized in the results of our study.