Yapay zekânın sosyal hizmete etkisinin öğrencilerin gözünden swot analizi çerçevesinde değerlendirilmesi

Abstract

Yapay zekâ, belirli görevleri yerine getirmek için insan zekâsını taklit eden ve topladığı bilgileri yineleyerek kendisini geliştirebilen sistemlerdir. Yapay zekâ yaşamın her alanında gün geçtikçe daha fazla kullanılmaya başlamıştır. Sosyal hizmet de insanın olduğu her yerde uygulamalar yapan, sorun çözmeyi ve gereksinimleri karşılamayı amaç edinen bir meslek olmasından dolayı yapay zekâ uygulamaları ile doğrudan veya dolaylı olarak karşılaşmaktadır. Yapay zekâ uygulamalarını gelecekte en fazla kullanacak olan grup, bu mesleği yapacak olan bugünün sosyal hizmet öğrencileridir. Bu araştırmanın amacı, sosyal hizmet öğrencilerinin yapay zekânın sosyal hizmet mesleğine etkisine yönelik görüşlerinin güçlü ve zayıf yönler, fırsat ve tehditler (SWOT) analizi çerçevesinde incelenmesidir. Bu çalışma nitel araştırma modelinde tasarlanmış ve verilerin toplanmasında odak grup tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu A, B ve C olarak isimlendirilen üç farklı odak gruba yerleştirilen 29 sosyal hizmet öğrencisi oluşturmuştur. Katılımcıların 8’i erkek, 21’i kadındır; yaşları 20 ve 39 arasında değişmektedir. Çocuk refahı, tıbbi sosyal hizmet, sosyal yardım, yaşlılık, engellilik, aile refahı ve göç gibi alanlarda staj yapmışlardır. Veriler A, B ve C grupları ile dört farklı oturum yapılmak üzere toplam on iki odak grup görüşmesiyle elde edilmiştir. Veri toplama aracı olarak sosyodemografik soru formu ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Zoom platformu üzerinden yapılan görüşmeler ses kaydına alınmış ve kayıtlar Microsoft Word dokümanlarına çevrilmiştir. Elde edilen veriler MAXQDA 2022 programına aktarılmış ve kodlamada SWOT analizi ile ilişkili çerçeve esas alınmıştır. Bulgular güçlü ve zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler olmak üzere dört ana tema çerçevesinde oluşturulmuştur. Güçlü yönler verimlilik, inovasyon ve bilgiye erişim alt temalarını; zayıf yönler kullanıcıya dair karakteristikler, yapay zekâya dair şüpheler, duygusal olarak yetersizlik, yapay zekânın sosyal hizmet müdahalesi yapamaması alt temalarını; fırsatlar müracaatçı açısından fırsatlar, sosyal hizmet uzmanları açısından fırsatlar ve sosyal hizmet eğitimi açısından fırsatlar alt temalarını ve tehditler etik hassasiyetler, iş gücü, insan davranışı alt temalarını içermektedir. Araştırma sonuçları sosyal hizmet öğrencilerinin yapay zekanın sosyal hizmet alanında hız, verimlilik, inovasyon, risk analizi, kanıta dayalı uygulama yapma gibi açılardan faydalı olabileceğini düşündüklerini göstermektedir. Yapay zekanın duyguları anlayamaması, empati yapamaması, beden dili kullanmaması gibi özellikleri zayıf yönler olarak değerlendirilmiştir. Yapay zekanın sosyal hizmet eğitiminde vaka simülasyonlarına olanak sağlaması, müracaatçıların gereksinimlerine uygun olarak yazılım ve donanımların geliştirilebilmesi, karar desteği ve süpervizyon sunması gibi özellikler fırsatlar olarak görülmüştür. Tehditler açısından ise yapay zekanın müracaatçının gizliliği ve güvenliği, biricikliğin ihlali, eşitsizliği arttırma riski gibi konularda etik ihlaller yaratabileceği ve işsizliği arttırabileceğiyle ilgili düşünceler ortaya konulmuştur. Sonuç olarak, yapay zekâ eğitimlerinin sosyal hizmet müfredatına eklenmesi, yapay zekâ okuryazarlığının arttırılması, sosyal hizmet uzmanlarının yapay zekâ kullanımının desteklenmesi, yapay zekâ ve sosyal hizmet arasındaki hassas dengenin korunması için etik kuralların ve standartların geliştirilmesi, bu alanda disiplinler arası çalışmaların teşvik edilmesi, müracaatçı merkezli yapay zekâ uygulamalarının oluşturulması önerilebilir. Artificial intelligence (AI) is a system that imitates human intelligence to fulfil certain tasks and can improve itself by repeating the information it collects. It has started to be used more and more in all areas of life. Since social work that makes interventions wherever there are people, aims to solve problems and meet the needs, it encounters AI directly or indirectly. The group that will use AI applications the most in the future is today's social work students who will do this profession. The aim of this study is to examine the views of social work students on the impact of AI on the social work within the framework of strengths, weaknesses, opportunities, and threats (SWOT) analysis. This study was designed in qualitative research model and focus group technique was used to collect data. The study group of the research consisted of 29 social work students who were placed in three different focus groups labelled as A, B and C. Eight of the participants were male and 21 were female; their ages ranged between 20 and 39. They had internships in areas such as child welfare, medical social work, social assistance, elderly, disability, family welfare and migration. Data were collected through twelve focus group discussions with groups A, B and C in four different sessions. Sociodemographic questionnaire and semi-structured interview form were used as data collection tools. The interviews conducted on the Zoom platform were audio recorded and the recordings were converted into Microsoft Word documents. The data obtained were transferred to the MAXQDA 2022 and coding was based on the framework associated with SWOT analysis. The findings were organized around four main themes: strengths, weaknesses, opportunities, and threats. Strengths include the subthemes of efficiency, innovation, and access to information; weaknesses include the sub-themes of user characteristics, doubts about AI, emotional inadequacy, inability of AI to make social work intervention; opportunities include the sub-themes of opportunities for the client, for social workers and for social work education; and threats include the sub-themes of ethical sensitivities, workforce, human behavior. The results of the research show that social work students think that AI can be useful in social work in terms of speed, efficiency, innovation, risk analysis, evidence-based practice. The features of AI such as not being able to understand emotions, not being able to empathize, not using body language were evaluated as weaknesses. Features such as enabling case simulations in social work education, developing software and hardware in accordance with the needs of the clients, providing decision support and supervision were seen as opportunities. In terms of threats, it was thought that AI may create ethical violations on issues such as confidentiality and security of the client, violation of uniqueness, risk of increasing inequality and increase unemployment. As a result, it can be recommended to add AI trainings to the social work curriculum, to increase AI literacy, to support the use of AI by social workers, to develop ethical rules and standards to protect the delicate balance between AI and social work, to encourage interdisciplinary studies in this field, to create client-centered AI applications.