Sağlıklı bireylerde sigara içiminin ve tüberküloz cilt testi pozitifliğinine atopiye etkisi

Abstract

Son zamanlarda gelişmiş ülkelerde atopik hastalık prevalansı giderek artmaktadır. Bu artışın kesin nedeni belli değildir. Genetik ve çevresel faktörler suçlanmaktadır. Fakat benzer etnik kökene sahip popülasyonlar arasındaki allerjik hastalıkların prevalansının farklarını ve allerjik hastalık prevalansının artmasını yalnızca genetik faktörlerle açıklamak yetersizdir. Bu yüzden çevresel faktörlerin atopik hastalıkların gelişimi üzerine güçlü bir etkisi olmalıdır. Son yıllarda atopik hastalıkların gelişimini açıklayabilmek için iki hipotez ileri sürülmüştür. Birincisi yeni çevresel risk faktörlerine maruziyetin birlikteliği, diğeri de allerjik hastalıklardan koruyucu faktörlerin azalmasıdır. Hayat standartlarının artması ve immünizasyon programlarına bağlı olarak bakteriyel ve viral infeksiyonlardaki azalmanın atopik hastalık prevalansındaki artışa katkıda bulunabileceği ileri sürülmektedir. Allerjik hastalıklarda hakim olan T helper (Th)2 tipi immün yanıta yol açan faktörler net olarak bilinmemektedir. İnfeksiyon ajanlarının Th1 tipi immün yanıtı baskınlaştırarak Th2 tipi immün yanıtın kısıtlanmasına yol açtığı ve böylece atopik hastalıklarda önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Patojenler arasında en çok ilgi çekeni doğada yaygın olarak bulunan ve immün yanıtı Th1 yönüne çevirebilme potansiyeline sahip olan M. tuberculosis’dir. Fakat, M. tuberculosis infeksiyonu ve atopi arasındaki ilişki konusunda çelişkili sonuçlar bildirilmektedir. Sigara içimi ve pasif sigara maruziyeti ile atopi ilişkisine yönelik de birçok çalışma yapılmış, fakat bu çalışmalarda da çelişkili sonuçlar bildirilmiştir. Çalışmamızın amacı, ailesel ve kişisel atopi öyküsü olmayan sağlık çalışanlarında atopi prevalansını belirlemek ve atopi için nedensel ve/veya koruyucu risk faktörlerini saptamaktır. Olgular kişisel ve ailesel atopi öyküsü tariflemeyen sağlıklı kişilerden seçildi. Bu çalışmaya sigara içen sağlıklı 30 kişi ile, kontrol grubu olarak sigara içmeyen sağlıklı 30 kişi alındı. Yaşları 22-37 arasında değişen 30 kadın 30 erkek katılımcıya tüberkülin cilt testi uygulandı. Olgulara 13 aeroallerjenden oluşan deri prick testi uygulandı ve serum total eozinofil, total IgE düzeyleri ölçüldü. En az bir allerjene karşı pozitif deri reaksiyonu atopi olarak tanımlandı. Aktif infeksiyon varlığı; tam kan sayımı, C-reaktif protein ve akciğer grafisiyle değerlendirildi. Çalışmamıza alınan 60 sağlıklı kişide, atopi ve allerjik hastalıklar için çevresel risk faktörlerden olan sigara içimi, pasif sigara maruziyeti ve tüberküloz infeksiyonu multivaryant lojistik regresyon analizi ile incelendi. Kişisel ve ailesel atopi öyküsü olmayan olguların %26, 7’sinde en az bir allerjene karşı deri prick testi pozitifliği saptandı. Türkiye’de yapılan diğer çalışmalarla v karşılaştırıldığında bu oran yüksek olarak bulundu. En sık saptanan allerjen ise Dermatophagoides pteronyssinus idi. Benzer çalışmalarda da en fazla duyarlılık ev tozu akarlarına karşı gösterilmiştir. Tüm olgularda tüberkülin cilt testi 10 milimetre üzerinde saptandı. 15 milimetre ve üzeri ölçülen tüberkülin cilt testi pozitif olarak yorumlandı. BCG aşısı yapılma oranları 2 grup arasında farklı değildi. Hiçbir olguda aktif ya da geçirilmiş tüberküloz saptanmadı. Atopi ve tüberküloz maruziyeti arasındaki ilişki araştırıldığında, atopisi olanlar ile atopisi olmayanlarda tüberkülin cilt testi pozitifliği sırasıyla %43,7 ve %72,7 olarak saptandı (p=0.03). Sonuç olarak atopi ile tüberküloz maruziyeti arasında ters bir ilişki olduğu ve tüberküloza subklinik maruziyetin atopi gelişimini azalttığı düşünüldü. Atopi için risk faktörlerinden olan sigara içimi ile atopi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmadı (p>0,05). Fakat yenidoğan ve erken çocukluk döneminde pasif sigara maruziyeti olan kişilerde atopi oranı daha az saptandı (p=0.008). Bu çalışma, yenidoğan ve erken çocukluk döneminde pasif sigara maruziyeti ile atopi arasında güçlü bir negatif ilişki olduğunu düşündürdü.