Cem Sultan'ın Türkçe divan'ında maddi kültür unsurları

Abstract

Şairler duygu ve düşüncelerini şiirlerine dökerken içinde yaşadığı dönemin ve toplumun çeşitli niteliklerini şiirlerine yansıtırlar. Farklı dönemlerin şairleri incelendiğinde aşk, sevgi, öfke, sitem gibi benzer konuları işledikleri ancak kullandıkları kelimelerin ve maddî kültür unsurlarının değiştiği görülür. O yüzden tarihî bir dönemi tanımak ve anlamak adına tarihî belgelerin yanı sıra şiirler önemli bir işlev görürler. Halktan kopuk, mecazlarla yüklü bir edebiyat olduğu iddia edilen divan edebiyatı da bu işlevi yerine getirmektedir. Divan şiirinin; maddî kültür unsurları bakımından incelendiğinde mimarî yapılar, kıyafetler, yenilen içilen maddeler gibi toplumun yaşamına dair bilgiler barındırdığı görülmektedir. Bu tez çalışmasında 15. yüzyıl divan şairlerinden Cem Sultan’ın Türkçe Divan’ı incelenmiştir. İncelemeye Halil İbrahim Ersoylu’nun “Cem Sultan’ın Türkçe Divan’ı” isimli çalışması esas alınmıştır. Tez; “Eşya”, “Mimarî”, “Yiyecek-İçecek” ve “Coğrafya” başlıklarını taşıyan dört ana bölümden oluşmaktadır. Maddî kültür unsurları benzerliklerine göre alt başlıklara ayrılmış ve bu alt başlıklar altında divanda adı geçen unsurlar alfabetik olarak sıralanmıştır. Her unsurun açıklaması verilmiş, ardından da unsurun yer aldığı beyitlerden örnek/örnekler verilmiştir. Unsurun divanda kaç kez kullanıldığı, kurduğu tamlamalar belirtilmiş divandaki bağlamı, neyle ilgili olarak kullanıldığı açıklanmıştır. Çalışmanın amacı Cem Sultan’ın “Türkçe Divan”ındaki maddî kültür unsurlarını tespit etmektir. Ancak divanın sahibi olan Cem Sultan’ın yaşamının bilinmesinin şiirlerini anlamlandırmada kolaylık sağlayacağı düşünülerek hayatı, edebî kişiliği ve eserleri hakkında giriş bölümünde kısa bir bilgilendirme yapılmıştır. Çalışmada sonuç bölümü, kaynakça ve dizin bölümlerine yer verilmiştir.While poets reflecting their feelings and poems into their poems, they give importance to the various characteristics of the period and society in which they live. When we analyze the poets of different periods, we see that they deal with similar subjects such as love, affection, anger, and reproach, but their behavior and material culture elements have changed. Therefore, in addition to historical documents, poems play an important role in recognizing and understanding a historical period. Divan literature, which is claimed to be a literature detached from the public and loaded with metaphors, also fulfills this function. Divan poetry; It is seen that information related to social life such as architectural structures, clothes, edibles, etc., in which material cultural elements coexist. This thesis study is about the Turkish Divan of Cem Sultan, who is one of 15th century divan poets. The study was based on Halil İbrahim Ersoylu's “Turkish Divan of Cem Sultan”. Thesis; It consists of four main parts. These are “Stuff”, “Architecture”, “Food and Beverage” and “Geography”. Material culture elements are divided into sub-headings according to their similarities and the elements mentioned in the divan under these subheadings are listed alphabetically under these sub headings. After the explanation of each element, some example/examples are given from the couplets including these elements. The number of times the element was used in the divan, the phrases it formed were specified, and the context in the divan and what it was used for were explained. The aim of the study is identifying material culture elements in Cem Sultan's “Turkish Divan”. However, considering that the family of Cem Sultan, who is the owner of the divan, can easily reach his parents to make sense of his poems, a brief introduction has been made about his life, literary information and works. In the study, there are conclusion, bibliography and index sections.