Geçici koruma statüsü ve geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin Türk vatandaşlığını kazanması

Abstract

Dünya tarihi boyunca ırk, din, dil gibi çeşitli olumsuzluklar insanların ülkelerini terk ederek bir başka devlete iltica etme ihtiyacı doğurmuşken günümüzde ise savaşlar, ekonomik krizler ve doğal afetler gibi sebeplerle başka bir devlete sığınma ihtiyacını gündeme getirmiştir. Uluslararası koruma hukukunun temelini oluşturan bu olumsuzluklar karşısında en temel metin olan “1951 Cenevre Sözleşmesi” ve “1967 New York Protokolü” ile başta mülteci kavramı olmak üzere bireysel koruma kavramları ortaya çıkmıştır. Zamanla dünya ülkelerinde meydana gelen olumsuzlukların etki ettiği kitlenin sayısının artması bireysel koruma türlerini etkisiz kılmış ve insanların kitlesel olarak koruma talebine cevap verebilmek adına geçici koruma statüsünü gündeme getirmiştir. Türk hukukunda “geçici koruma” kavramı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun ilgili 91. maddesi ile hüküm altına alınmış, 2011’de Suriye Arap Cumhuriyeti sınırlarında ortaya çıkan iç savaştan etkilenerek Türkiye sınırlarına kitlesel olarak akın eden binlerce Suriyelilerin geçici korumadan faydalanmasıyla da ilk kez uygulanmaya başlamıştır. Günümüzde Türkiye’de geçici koruma statüsü altında bulunan sayısı milyonu bulmuş Suriyeli bulunmaktadır. İç savaşın başladığı 2011 yılından günümüze kadar Türkiye’de yaşayan, yaşamanın bir gereği olarak Türkiye’de bir düzen kuran ve geçici koruma statüsünün vermiş olduğu haklardan ve hizmetlerden yararlanan Suriyelilerin ülkelerine savaş sebebiyle hala dönemeyecek olmaları durumu Türk vatandaşlığını kazanma durumlarını gündeme getirmiştir. Çalışmamızda uluslararası koruma kavramı ve türlerine değinilerek, kitlesel bir korumayı amaçlayan geçici koruma kavramı genel hatlarıyla ele alınacaktır. Son olarak Türk hukuku kapsamında geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin Türk vatandaşlığını kazanma durumu incelenecektir. Throughout world history, various negative factors such as race, religion, and language have led people to leave their countries and seek refuge in another state. In modern times, reasons such as wars, economic crises, and natural disasters have brought forth the need for seeking asylum in another country. The fundamental basis of international protection law, including the concept of refugees and individual protection, has emerged in response to these negative circumstances, with the “1951 Geneva Convention” and the “1967 New York Protocol” being the cornerstone texts. Over time, the increasing number of people affected by adverse conditions worldwide has rendered individual protection mechanisms ineffective, prompting the consideration of temporary protection status to address the collective demand for protection. In Turkish law, the concept of “temporary protection” is regulated under Article 91 of the Law on Foreigners and International Protection and was first implemented in 2011 when thousands of Syrians, affected by the internal war in the Syrian Arab Republic, sought refuge en masse within the borders of Turkey. Currently, there are millions of Syrians under temporary protection status in Turkey. Since the start of the conflict in 2011, Syrians who have been residing in Turkey, establishing lives and benefiting from the rights and services provided under temporary protection, face the reality that they cannot return to their country due to the ongoing war. This situation has brought the issue of acquiring Turkish citizenship to the forefront. In this study, the concept of international protection and its types will be addressed, followed by an overview of temporary protection as a mechanism aimed at collective protection. Lastly, the possibility of Syrians under temporary protection status acquiring Turkish citizenship will be examined within the scope of Turkish law.