Türkiye’de Organ Bağışı ve Nakline Bir Bakış

Abstract

İnsanlar çok eski çağlardan beri organ ve doku naklinin yapılabileceğini düşünmüşlerdir. Ancak organ talebi ile bunu sağlamak arasındaki fark organ naklinin en büyük problemidir. Yapılan çeşitli çalışmalar insanların organ nakli konusundaki görüşlerini oluşturuken eğitim, sosyoekonomik düzey, kültür ve dinin önemli faktörler olduğunu göstermiştir. Günümüzde çeşitli nedenlerle artık tıbbi tedavisi mümkün olmayan son dönemdeki hastalıklarda kullanılan yöntemlerden birisi organ naklidir. Organ nakli konusunda ileri olduğu kabul edilen ülkelerde bile organ nakli aktivitesi istenen düzeyde değildir ve bu konuda da kesin bir çözüm henüz bulunamamıştır. Türkiye’de ilk başarılı organ nakli 1975 yılında Prof. Dr. Mehmet Haberal ve ekibi tarafından gerçekleştirilmiştir. Türk halkı neden organ bağışını reddediyor? Bir kısmı bunun karar vermek için çok zor bir durum olduğunu ve gerçek yaşamda karşılarına çıkmadan karar veremiyeceklerini, yakınlarının bu kararı hayatta iken kendilerinin vermesi gerektiğini, organlar kendilerinin günlük hayatta uygun görmeyecekleri kişilere verilebileceği için, organ bağışının İslam dinine göre uygun olmadığını düşündükleri ve Türkiye’de organ paylaşım sistemine güvenmedikleri için reddettiklerini belirtmişlerdir. Bizim çalışmalarımız İslam dininin organ bağışının önünde bir engel olmadığını ve organ bağışının önündeki en büyük engelin eğitimdeki eksikler olduğunu göstermiştir. Bunu çözmenin yolu EDHEP (European Donor Hospital Education Programme) gibi eğitim programları ile hekimler başta olmak üzere tüm sağlık personelinin ve din adamları gibi bu konuda halkın danıştığı meslek gruplarının eğitilmesi, medyada bu konunun daha sık ele alınması, halka ve okullarda öğrencilere yönelik düzenlenecek toplumsal eğitim kampanyaları ile çözülebilir.

The gap between the demand for and supply of transplant organs is a major problem. Studies suggest that attitudes towards organ donation are influenced by factors such as education, socioeconomic status, culture and religion. Today, organ transplantation is only performed in patients who are in the terminal phase of disease. However, even countries with well-established cadaveric organ procurement systems are unable to provide the number of transplants required, and the solutions to this problem are still not clear. In Turkey, the first successful solid-organ transplantation was performed in 1975 by Dr. Mehmet Haberal and his team. For Turkish people, the idea of donating a relative’s organs raises many difficult issues. The most common reasons for refusal of organ donation are as follows: 1) Responsibility - This is a personal decision that should only be made by an individual during life; 2) Fear – Organs or tissues might be donated to a person the donor would not have approved of in life; 3) Religious - Organ donation is inappropriate according to Islam; 4) Distrust – Lack of trust in Turkey’s organ-sharing system. Our surveys indicate that belief in Islam is not a barrier to organ donation, and that low educational level is the main barrier to organ donation. The key to solving this attitude problem in Turkey lies in educational tools. One example is the European Donor Hospital Education Program, which trains not only doctors but also other health workers and religious figures— people who have responsibilities as public advisors. Awareness could also be raised by educational programs that target the general public and schoolchildren. In addition, the Turkish media needs to address the issue of organ transplantation more frequently.