Türkiye'de düzensiz göç alanında çalışan stk'ların rollerinin profesyonellerin gözünden incelenmesi

Abstract

Türkiye‟nin mevcut olan jeopolitik konumu ve Asya, Avrupa ve Afrika kıtaları arasındaki ulaşım güzergâhı üzerinde yer alması nedeni ile tarihten bu yana göç yolu olma özelliği taşımaktadır. Son yıllarda Türkiye göçmenler tarafından Avrupa ülkelerine geçmek için transit ülke olarak kullanılmaktadır. Ortadoğu‟da meydana gelen Arap Baharı‟nın da etkisi, Afrika ülkelerindeki ekonomik yetersizlikler gibi ekonomik ve siyasi nedenler bu düzensiz göç hareketliliklerinin de artmasına neden olmuştur. Türkiye‟de göç alanında çalışan sivil toplum kuruluşları düzensiz göç hareketliliği ile de çalışmakta ve bu alana yönelik çeşitli hizmet vermektedir. Hali hazırda sürekliliğini koruyan düzensiz göç ve bu alanda özellikle STK‟ların ülkemizde daha aktif bir şekilde faaliyet gösteriyor olması, bu alana ilişkin STK‟ların rollerinin neler olduğunun profesyonellerin gözünden inceleniyor olması hem bireysel hem de kurumsal anlamda yürütülen uygulamalar açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye‟de düzensiz göç kapsamında çalışan STK‟ların uygulamalar üzerindeki rolleri ve sosyal hizmetler kapsamında ihtiyaçların karşılanmasında STK‟ların karşılaştıkları durumların irdelenmesi üzerinedir. Araştırma nitel bir çalışma olup derinlemesine görüşme tekniği kullanılarak, STK‟larda çalışan 15 profesyonel ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırma kapsamında amaçlı örnekleme yöntemlerinden birisi olan ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bu araştırmada düzensiz göç alanında sivil toplum kuruluşlarında çalışan profesyonellere ulaşmak amaçlanmıştır. Araştırmada ses kayıtlarından elde edilen verilerin dökümü alınmış ve bu dökümlerden kodlar ve temalar oluşturulmuştur. Veriler ile üç ana tema üzerinde durulmuştur. Bu temalar; insani yardım hizmetlerinin değerlendirilmesi (tercümanlık hizmeti, ayni yardım hizmetleri, hukuki danışmanlık hizmeti), düzensiz göç alanında sosyal hizmet rollerinin değerlendirilmesi (aracı rolü ve savunuculuk rolü), düzensiz göç çalışmalarında karşılaşılan sorunlar (dil bariyeri sorunu, refakatsiz çocuklar sorunu, kamu kurumlarındaki alt yapı yetersizliği) olarak ele alınmıştır. Yapılan görüşmeler neticesinde düzensiz göç alanında STK‟larda çalışan katılımcılar; saha tecrübelerinde kolluk kuvvetleri ve düzensiz göçmenler arasında sıklıkla dil bariyeri sorunu ile karşılaştıklarını, bu sorundan kaynaklı olarak düzensiz göçmenlerin yanlış beyanlarda bulunduklarına, kurumlardaki alt yapı yetersizliğinden kaynaklı olarak bekleme alanlarında pek çok sorun ile karşılaştıklarını ifade etmişlerdir. Bekleme alanlarında yaşanılan sorunlar da hijyen sorunlarına yol açtığı tespit edilmiştir. Aynı zamanda göç yolundaki düzensiz göçmenler içinde yer alan refakatsiz çocukların yaş tespitlerinde sorunlar ortaya çıktığını aynı zamanda koruma sistemi dışına itildikleri tespit edilmiştir. Yapılan çalışmada düzensiz göç alanında çalışan STK‟ların aracı ve savunucu rollerini üstlendikleri tespit edilmiştir. STK‟ların düzensiz göç alanında çalışan kamu kurumları ve diğer ilgili kurumlar ile iş birliği halinde çalıştığını, STK‟ların aslında kamudaki büyük bir boşluğu doldurduğunu, göç yolunda düzensiz göçmen konumuna düşen kişilerin hak ihlallerinin önüne geçmek için savunucu rolünü üstlendiği tespit edilmiştir. For centuries, Turkey has been on a migration route since its geopolitical position is on the transportation route between the continents of Asia, Europe and Africa. In recent years, Turkey is being used by immigrants as a transit country to move to Europe. Economic and political reasons such as the impact of the Arab Spring in the Middle East and the economic deficiencies in African countries have also increased these irregular migration movements. Non-governmental organizations (NGOs), specializing in the field of migration, are providing various services in the areas of irregular migration and mobility in Turkey. It is important for both the individual and the institutional practices that irregular migration maintains its continuity and NGOs are getting more active in the field, and the roles of NGOs in the field are being examined by the eyes of professionals. The aim of this study is on the role of NGOs‟ field practices within the scope of irregular migration in Turkey and it is about examining the situations faced by NGOs in meeting the needs within the scope of social services. Interviews were made with 15 professionals working in NGOs. The data obtained is focused on three main themes. The research is a qualitative study and semistructured interviews were conducted with 15 professionals working in NGOs using the indepth interview technique. In this study, it was aimed to reach professionals working in non-governmental organizations in the field of irregular migration. In the research, the data obtained from the sound recordings were transcribed and codes and themes were created. Criteria sampling method, which is one of the purposeful sampling methods, was used within the scope of the research. These themes are: assessment of humanitarian aid services (Interpretation service, In-kind assistance services, legal counseling service), assessment of social service roles in the irregular immigration area (intermediary role and advocacy role) and problems encountered in irregular migration studies (language barrier problem, unaccompanied children problem, public infrastructure insufficiency in their institutions).As a result of the interviews, it has been determined that participants working in NGOs, in the field of irregular migration, frequently encounter a language barrier between law enforcement and irregular migrants, leading to irregular migrants making false statements. Moreover, they face many problems in waiting lounges due to lack of infrastructure in institutions leading to lack of hygiene and emerging diseases. At the same time, it was found that unaccompanied children, who are among the irregular migrants in the migration route, have problems in their age determination and are discarded from the protection system. NGOs working in the field of irregular migration assume the role of both the middleman and defender; By working in coordination with public institutions and other cooperated institutions in the field of irregular migration and by doing so, it has been determined that NGOs actually fill up a large gap in the field of irregular migration. It has also been determined that NGOs take the role of advocates to prevent violations to the rights of people who become irregular immigrants in the migration path.