İlkokul müdürlerinin iş motivasyonları

Abstract

Okulların başarısı ve etkinliği, okul müdürlerinin başarısına ve etkinliğine de bağlıdır. Bu sebeple eğitim yöneticilerinin yeterli düzeyde motive olabilmeleri için onları etkileyebilecek faktörlerin bilinmesi gerekmektedir. Bu bağlamda bu tez çalışmasının amacı, okul müdürlerinin iş motivasyonlarını etkileyen içsel ve dışsal faktörlerin neler olduğunun ortaya çıkarılmasıdır. Bu araştırmada, okul müdürlerinin iş motivasyonunu etkileyen durumların tespit edilebilmesi için nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve çalışma nitel araştırma desenlerinden biri olan “fenomenolojik /olgubilim” deseni kapsamında yürütülmüştür. Ankara ili merkez ilçelerinde 2018-2019 eğitim öğretim yılında görev yapmakta olan ilkokul müdürleri araştırmanın hedef kitlesini oluşturmuştur. Araştırmada Amaçlı Örneklem tiplerinden Kartopu/Zincir Örneklem kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını, araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden 20 ilkokul müdürü oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak; yöneticilere yöneltilecek ve problemin çözümünü destekleyecek nitelikte, 38 adet açık uçlu sorudan oluşan bir görüşme formu hazırlanmış ve uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; okul müdürlerinin içsel motivasyon kaynaklarının başında sırasıyla başarma arzusu, kişisel ve mesleki gelişime katkı sağlama, öğrencilerin olumlu davranışlar sergilemeleri ve akademik başarı düzeylerinin yüksek olması, eğitim ve öğretim faaliyetlerinin amacına ulaşması, öğretmenlerin gelişimine katkı sağlama, manevi açıdan huzurlu ve mutlu olma, tecrübe aktarma, fayda sağlama, idealleri gerçekleştirme ve liderlik özellikleri şeklinde tespit edilmiştir. Okul müdürlerinin içsel motivasyon kaynaklarına ilişkin bulgular incelendiği zaman genellikle eğitim ve öğretim sürecini meydana getiren paydaşlara ilişkin unsurların içsel motivasyon kaynağı olduğu göze çarpmaktadır. Okul müdürlerinin dışsal motivasyon kaynaklarına ilişkin bulgular incelendiğinde ise, olumlu dışsal motivasyon kaynaklarının başında amirlerin, öğretmenlerin, öğrencilerin ve velilerinin iş birliği / iletişimi, amirlerin, öğretmenlerin, öğrencilerin ve velilerin saygı / takdir göstermesi, eğitim - öğretim ortamının uygun olması, öğretmenlerin, öğrencilerin ve velilerinin mutlu olması, ödüllendirilme, maddi imkanlar, öğrencilerin başarılı olması ve öğretmenlerle uyumlu çalışma ortamı olması unsurlarının geldiği tespit edilmiştir. Aynı zamanda araştırma sonucunda, okul müdürlerinin motivasyonlarını bozan faktörlerin ise , amirler, öğretmenler, öğrenciler ve velilerin yetersiz / kötü iletişim ve desteği, amirlerin, öğretmenlerin, öğrencilerin ve velilerin saygı / takdir göstermemesi, iş yükünün fazla olması, ekonomik sorunlar / ücret azlığı, okulun ekonomik sorunları ve çalışma performansının adil değerlendirilmemesi unsurlarının olduğu tespit edilmiştir. Son olarak okul müdürlerinin iş motivasyonunu tanımlama biçimlerine ilişkin bulgular incelendiğinde, okul müdürlerinin iş motivasyonunu haz alma/heyecan duyma, işini sevme, değer yaratma, başarı, huzur ve ekip çalışması şeklinde tanımladıkları görülmüştür. Söz konusu unsurlar incelendiğinde, okul müdürlerinin belirlenen amaçlara ulaşma sürecinde heyecan duyarak ve işlerini severek yapmalarının motivasyonun temelini oluşturduğu söylenebilir. Achievement and efficiency of the schools also depend on the school principals’ success and efficiency. Therefore, the factors that affect education administrators must be known to be able to motivate them at certain level. In this context, this thesis aims to find out what internal and external factors affect motivation of school principal. In the research, qualitative method are used to find out the situations that affect motivation of the school principals, and the research is carried out as a phenomenology / phenomenology which is one of the figure of the qualitative methods. Target group of the research is primary school principals who worked in the central disricts of ANKARA in between 2018-2019 In the research, the snowball/chain sampling method, one of the purposive sampling methods, is used. The particiapants of the research are formed of 20 school principals who voluntaril agreed to participate in the research. According to research findings, desire to be successful, contribution to occupational and personal improvement, positive behaviors of students and academic achievement of students, achieving the purpose of education and training activities, being spiritually peaceful and happy, transferring experience, being useful, realization of the ideals and the leadership qualities are the factors that are respectively source of the school principals inner motivation. When the findings about the inner motivation sources of school principals are examined, it is observed that the elements related to the interested parties that forms the education and training process are the inner motivation sources. When the findings related to the external motivation sources of school principals are examined, it is seen that the main positive external motivation sources are cooperation and communication of supervisors, teachers, students and parents, respect and appreciation of supervisors, teachers, students and parents, appropriate educational environment, the happiness of teachers, students and parents, being rewarded, financial opportunities, students' success and a harmonious working environment with teachers. At the same time, as a result of the research, the sources of demotivation of school principals are insufficient-poor communication and support of supervisors, teachers, students, and parents, lack of respect and appreciation of supervisors, teachers, students, and parents, high workload, economic problems and low wages, the economic problems of the school and the unfair evaluation of work performance have been found to be factors. Finally, when the findings regarding the way school principals define occupational motivation are examined, it is seen that school principals define occupational motivation as pleasure and excitement, liking the job, creating value, success, peace, and teamwork. When these factors are examined, it can be said that the basis of the motivation of school principals is that they do their jobs with enthusiasm and love in the process of reaching the determined goals.