Çeşitlenmeden Odaklanmaya Türkiye’deki İşletme Grupları: Koç Grubu Ve İş Bankası Örnekleri

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye’de 1980’li yıllardan itibaren ekonomik alanda yaşanan serbestleşmenin işletme gruplarının (İG) faali- yet stratejileri üzerindeki etkisi, Türkiye’nin en büyük sermaye grupları arasında yer alan Koç Grubu ve İş Bankası örnekleri üzerinden incelenmiştir. Temel olarak faaliyet raporlarından yararlanılarak, söz konusu İG’larına bağlı şirketlerin hangi sek- törlerde faaliyet gösterdikleri ve her bir sektördeki şirket sa- yısının zaman içinde nasıl değiştiği araştırılmıştır. Çalışmanın sonuçları, 1980 öncesi uygulanan ithal ikameci politikaların incelenen İG’nı faaliyet alanlarını çeşitlendirmeye teşvik et- tiğini göstermektedir. 1980 sonrası benimsenen dışa açılma politikalarıyla devletin ekonomiye müdahalesinin azalması ve rekabetin artmasıyla İG çeşitleme politikalarını değiştirmişler ve 1990’lı yıllardan itibaren, faaliyet çeşitliliklerini azaltıp, be- lirli sektörlerde odaklanma stratejisini benimsemişlerdir. Buna göre, incelenen İG’ndan Koç 4 (finans, otomotiv, enerji ve be- yaz eşya), İş Bankası 2 (finans ve cam) sektöre odaklanmıştır. Bu iki grubun bazı diğer sektörlerde faaliyetleri devam ediyor olsa da bu faaliyetler ya odaklanılan sektörlerle ilişkilidir ya da toplam faaliyetler içindeki payı ihmal edilecek düzeydedir.

This study examines the impact of economic liberalization policies, which have been adopted since the 1980s in Turkey, on diversification policies of Turkish business groups (BG). In this regard, we investigated the variation in number of firms affiliated to two major BG of Turkey, namely Koc and Isbank, in an industry, over the last four decades, by using their company reports. Results of the study indicate that pre- 1980 import substitution policies promoted diversification in BG. Increased competition through market oriented policies adopted after 1980 forced BG to shift their strategy from di- versification to focusing, and starting from 1990s they ceased their operations in some sectors while focusing on the others. Accordingly, we found that Koç group has focused on four (finance, automotive, energy and white goods) and İş Ban- kası on two (finance and glass) sectors. Although operations of these two BG in other sectors continue to exist, they are related to focused sectors or have negligible share in overall operations.