Hemodiyaliz Hastalarında Ruhsal Sorunlar; Yaşam Kalitesi ve Yordayıcı Faktörler

Abstract

Özet Amaç: Bu araştırmada hemodiyaliz hastalarının ruh sağlığı profili ve yaşam kalitesi incelenmiştir. Diğer yandan, eşlik eden fiziksel hastalıklar, tedavileri ve sosyodemografik değişkenler kontrol edilerek, stresle başa çıkma tutumları, yaşam üzerinde kontrol odağı, özerklik ve beden algısı gibi değişkenlerin yordayıcı etkilerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Materyal ve Metod: Başkent Üniversitesi Zübeyde Hanım Uygulama ve Araştırma Merkezi Hemodiyaliz Ünitesi’nde tedavi gören 15-65 yaş grubundaki 45 hastaya, Sosyodemografik ve Sağlık Bilgi Formu, Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği (HAD), Rosenbaum’un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği, Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği (BÇTFÖ), Rotter’in İç Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RIDKOÖ), Sosyotropi Otonomi Ölçeği, Vücut Algısı Ölçeği ve Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği-Kısa Form (DSÖYKÖ-KF) uygulanmıştır. Sonuçlar: BÇTDÖ’nün “pozitif yeniden yorumlama ve gelişme” ile “aktif baş etme” alt ölçek puanları erkeklerde daha yüksektir. Gelir düzeyi düşük olanlarda RIDKOÖ puanı yükselirken ve BÇTDÖ “plan yapma” puanı daha düşük bulunmuştur. HAD puanlarına göre örneklemin %33’ü depresyon, %9’u anksiyete eşiğini geçmiştir. Gelir düzeyinin düşmesi depresyon puanlarında, RIDKOÖ puanlarının artması anksiyete puanlarında yükselmeyi; depresyon puanlarındaki düşme ise DSOYK-KF ölçeğinin ruhsal, sosyal ve çevresel alanlarında puan yükselmesini öngörmektedir. Yorum: Hastaların üçte birinde depresyon eşiğinin geçilmesi ve depresyon puanlarındaki artışın yaşam kalitesindeki düşmeyi öngörmesi; bu hasta grubuna verilmesi gereken ruh sağlığı tarama ve tedavi hizmetlerinin önemini vurgulamaktadır.

Summary Psychiatric Problems, Quality of Life and Predictive Factors in Patients Treated with Hemodialysis Objectives: The aim of this study is to evaluate the psychiatric problems and quality of life in persons undergoing hemodialysis. Additionally, predictive values of some variables like coping strategies, focus of control, autonomy, and body image are examined after controlling for comorbid physically disorders, their treatments, and sociodemographic variables Materials and Methods: In this study,the following assessment instruments were applied to 45 patients (aged, 15-65 years) treated at the Hemodialysis Unit of Başkent University Zübeyde Hanım Medical and Research Centre: the Questionnaire for Sociodemographic and Health Information, the Hospital and Depression Scale (HAD), Rosenbaum’s Learned Resourcefulness Scale, the COPE Inventory, Rotter’s Internal External Locus of Control Scale (RIELCS), the Sociotropy-Autonomy Scale, the Body Cathexis Scale, the World Health Organization Quality of Life Scale-Brief ( WHOQOL-BREF). Results: Scores of COPE “positive reinterpretation and growth” and “active coping” subscales were found to be higher in men than in women. Patients with lower incomes had higher RIELCS scores and lower scores on the COPE “planning” subscale.Thirty-three percent of the patients are above the treshold for depression, whereas the ratio for the anxiety subscale was found to be 9%. A lower economic status is predictive of a higher depression score. The variably that which predicts a higher score on the HAD anxiety subscale is an increaed RIELCS score. Decreased depression score predicted higher quality of life, which are domains on the WHOQOL-BREF (psychological, social, and environmental domains). Conclusions: In the study,15 patients (33%) exceed the depression treshold and higher depression scores, which predicted a lower quality of life. The findings of this study underscore the importance of early diagnosis and efficient treatment of mental disorders in patients with end- stage renal disease.