Tedarik zinciri yönetimindeki bilgi teknolojileri kullanımının zincir performansına etkisi

Abstract

Günümüzde işletmeler gelişen teknoloji ile birlikte varlıklarını sürdürebilmek ve değer yaratmak için çaba harcamaktadır. Bu kapsamda en etkili yöntem, işletmelerin mevcut teknolojik gelişmeleri takip ederek kendilerine en uygun uygulamaları seçmesidir. Doğru bilgi teknolojisinin kullanılması işletmelere önemli rekabet avantajı kazandıracak ve tedarik zincirinde performans artışı sağlayacaktır. Bu tez çalışması kapsamında literatür araştırması yapılarak bilgi teknolojileri kullanımının tedarik zinciri içerisinde nasıl bir etki yarattığı ve bu etkiyi bütünsel hale getirebilecek diğer değişkenlerin neler olduğu incelenmiş ve bu değişkenler arası ilişkilerin ortaya konmasıyla bir araştırma modeli oluşturulması amaçlanmıştır. Kullanılacak bilgi teknolojisinin mevcut çevre içerisinde kabul görmesinin oldukça önemli olduğu düşünüldüğü için bu etki değerlendirilirken kurumsal kuram kapsamında eşbiçimlilik olgusu ele alınmıştır. Tedarik zincirinde bilgi teknolojileri kullanımı ve uyumunun zorlayıcı eşbiçimlilik ile açıklanmak istenmesinin literatüre farklı bir bakış açısı getireceği düşünülmüştür. Çalışma kapsamında, literatüre göre TZY performansı üzerinde tekil etkileri ayrı ayrı kanıtlanmış olan partnerlerarası bilgi teknolojisi uyumu, bilgi paylaşımı ve işbirliğine dayalı entegrasyon değişkenleri bütünsel olarak ele alınmıştır. Tedarik zinciri literatüründe henüz yeni yeni incelenmeye başlayan blokzincir teknolojisi de araştırma modeline dahil edilmiştir. Literatürdeki hazır ölçeklerden oluşturulan anket vasıtasıyla Türkiye’deki en büyük 1000 işletme ve tedarikçilerinden oluşan örneklem ile farklı sektörlerden veri toplanmıştır. Anket çalışmasından elde edilen verilerin analizinde hem tüm sektörlere ait verilere, hem de en çok verinin toplandığı savunma sanayine ait verilere ayrı ayrı regresyon analizi yapılmıştır. Sonuç olarak, kurulan hipotezler test edilmiş ve zorlayıcı baskıların partnerlerarası BT uyumu üzerinde; BT kullanımı, blokzincir uygulaması ve partnerlerarası BT uyumunun bilgi paylaşımı üzerinde; bilgi paylaşımının işbirliğine dayalı entegrasyon üzerinde ve son olarak işbirliğine dayalı entegrasyonun TZY performansı üzerinde anlamlı etkileri olduğu belirlenmiştir. Çalışmamızda ayrıca, çoklu regresyona elverişli ilişkiler de bu çerçevede analiz edilmiştir. Savunma sanayi sektörü özelindeki sonuçların genel veri seti sonuçlarıyla büyük ölçüde uyumlu olduğu görülse de, kurulan modeli daha iyi açıkladığı değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, zorlayıcı baskıların tedarik zinciri çerçevesinde anlamlı etkisi olduğu belirlenmiş ve blokzincir uygulamasının özellikle savunma sanayi olmak üzere farklı tedarik zincirlerinde kullanılması gerektiği önerilmiştir. Nowadays, businesses strive to maintain their existence and create value along with the developing technology. In this context, the most effective method for businesses is to follow current technological developments and choose the most appropriate applications for them. The use of the appropriate information technology will provide businesses with a significant competitive advantage and increase the performance of the supply chain. Within the scope of this study, by means of an extensive literature review it is aimed to examine the effect of information technology usage within the supply chain and to identify other variables that can contribute to get this holistic effect. Since the acceptance of the information technology by the current environment is thought to be quite important, isomorphism is also discussed within the scope of the institutional theory while evaluating this effect. It is thought that explaining the alignment and use of information technologies in the supply chain with coercive isomorphism will bring a different perspective to the literature. Within the scope of the study, individual effects of the variables such as inter-partner information technology alignment, information sharing and collaborative integration have been proved in the literature. In this study, the holistic effects of these variables have been examined. Blockchain technology, which has only recently begun to be examined in the supply chain literature, is also included in the research model. Data from different sectors were collected with a sample of the largest 1000 enterprises from different industries and their suppliers in Turkey, by means of a questionnaire created from currently available scales in the literature. In the analysis of the data obtained from the survey study, regression analysis is carried out separately for both the data belonging to all sectors and to the data obtained from the defence industry that constitute the majority of the responses. As a result, hypotheses were tested and it has been determined that coercive pressures have significant effects on inter-partner IT alignment; IT usage, blockchain application and inter-partner IT alignment each have individual significant effects on information sharing; information sharing has a significant effect on collaborative integration and finally, collaborative integration has a significant effect on SCM performance. Within the scope of our study multiple regression analysis have also been carried out for the relationships that are suitable for such analysis. Although the results for the defence industry are largely comparable with the results of general data set, it has been concluded that this data set creates more significant results for the research model. To sum up, it has been determined that coercive pressures have a significant effect within the supply chain context and it has been suggested that blockchain applications should be used in different sectors of supply chains, especially in the defence industry.