Dağlı, ÜlküAlperen, Cemile Cansu2023-08-212023-08-212022http://hdl.handle.net/11727/10358İnflamatuvar bağırsak hastalığı (İBH), ülseratif kolit (ÜK) ve Crohn hastalığı (CH) olmak üzere klinik ve prognoz olarak birbirinden farklı seyirli iki alt tipi olan, gastrointestinal kanalın kronik inflamatuvar hastalığıdır. Son yıllarda İBH insidans ve prevalansındaki küresel artış, hastalık etiyolojisi ile ilişkili olabilecek çevresel faktörlerin etkisini araştırmayı önemli hale getirmiştir. Yapılan bu çok merkezli vaka-kontrol çalışması ile Türkiye’de İBH gelişimine neden olabilecek çevresel risk faktörlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesindeki 6 hastanenin (Adana, Alanya, Ankara, İstanbul, İzmir, Konya) Gastroenteroloji Bilim Dalı’nda 01.11.2020 – 30.12.2021 tarihleri arasında polikliniğe başvurmuş olan 277 ülseratif kolit, 156 Crohn hastası ile 468 sağlıklı gönüllü (yaş ve cinsiyete göre bire bir eşleştirilmiş) olmak üzere 3 grup üzerinde ve toplam 901 kişi ile yapılmıştır. Çalışmamızda ÜK ve CH’deki çevresel risk faktörlerini değerlendirmek için Uluslararası İBH Derneği’nin (İOİBD) anketi temel alınmıştır. İOİBD anketine yerel özellikler dikkate alınarak yeni düzenlemeler ve eklemeler yapılmıştır. İncelenen her çevresel faktör ilk önce tek değişkenli ardından çoklu lojistik regresyon modeli ile analiz edilmiş, değişkenler için tahmini relatif riskin büyüklüğü (Odds oranı, OR) ve %95 güven aralığı (%95 Cl) hesaplanmıştır. Analiz sonucu p<0,05 ise anlamlı farklılık olarak kabul edilmiştir. Yapılan çok değişkenli analizler sonucunda çocukluk çağında enfeksiyon ilişkili diğer hastalıkları (gastroenterit, üst solunum yolu enfeksiyonu vb.) geçirmiş olmak hem ÜK (OR 7,56; %95 Cl 1,57-36,4) hem de CH (OR 9,45; %95 Cl 2,51-35,6) için risk faktörü olarak bulunmuştur. Çocukluk çağında (≤15 yaşta) antibiyotik kullanımı ile ÜK (OR 0,41; %95 Cl 0,18-0,93) riski arasında ters bir ilişki olduğu gösterilmiştir. Günlük kahve tüketiminin hem ÜK (OR 0,25; %95 Cl 0,15-0,42) hem de CH (OR 0,28; %95 Cl 0,14-0,55) riskini azalttığı görülmüştür. Rafine şeker ve endüstriyel gıda ürünlerinin artmış tüketimi her iki hastalık için de risk faktörü olarak bulunmuştur. Stres, ÜK (OR 3,27; %95 Cl 1,76-6,10) ve CH (OR 4,40; %95 Cl 2,12-9,10) gelişimi ile önemli ölçüde ilişkili bulunmuştur. Sigara içmek CH (OR 2,38; %95 Cl 1,16-4,91) riskini, sigarayı bırakmak ise ÜK (OR 3,16; %95 Cl 1,19-8,37) riskini artırmıştır. Çalışmamız, Türkiye’de çevresel faktörlerin İBH üzerindeki etkilerini inceleyen ilk çok merkezli vaka-kontrol çalışmasıdır. Kahve tüketiminin koruyucu etkisi, stresin risk faktörü olduğu, çocukluk çağında antibiyotik kullanımının ÜK üzerindeki koruyucu etkisi, çocukluk çağında enfeksiyon ilişkili hastalık geçirmenin risk faktörü olduğu diğer çalışmalarda sıklıkla gösterilememiş bulgulardır ve çalışmamız bu faktörlerin İBH ile ilişkisini göstermiştir. Ayrıca diyet içeriğinin ve sigaranın İBH patogenezindeki rolünün önemi bir kez daha vurgulanmıştır. Diğer yandan yapılan bazı çalışmalar ile çelişkili olabilecek sonuçlarımızın varlığı İBH’nin genel yapısının coğrafik bölgelere ve farklı popülasyonlara göre değişiklik gösterebiliyor olması ile ilişkilendirilmiştir. İBH gelişiminde çevresel risk faktörlerin rolü belirsizliğini korumaya devam etmektedir. İBH’de çevresel risk faktörlerinin etkilerini aydınlatmaya yönelik planlı, organize ve prospektif çalışmaların yapılmasına devam edilmesi gereklidir. Inflammatory bowel disease (IBD) is a chronic inflammatory disease of the gastrointestinal tract, which has two subtypes; ulcerative colitis (UC) and Crohn's disease (CH), with distinct clinical and prognostic differences. The global increase in the incidence and prevalence of IBD in recent years has led to the discovery of important environmental factors that may be associated with the disease etiology. This multicenter case-control study, aims to examine the environmental risk factors that may cause the development of IBD in Turkey. The study was conducted with 3 groups including a total of 901 people consisting of 277 ulcerative colitis patients, 156 Crohn's patients and 468 healthy volunteers (matched one to one according to age and gender) who applied to the outpatient clinic between 01.11.2020 and 30.12.2021 in the Gastroenterology Department of 6 hospitals (Adana, Alanya, Ankara, Istanbul, Izmir, Konya) within the Baskent University Faculty of Medicine. Our study was based on the International IBD Association (IOIBD) questionnaire to evaluate the environmental risk factors in UC and CD. New adjustments and additions were made to the IOIBD questionnaire, taking into account local characteristics. Each environmental factor examined was first analyzed with a univariate and then multiple logistic regression model, the size of the estimated relative risk (odds ratio, OR) and 95% confidence interval (95% CI) for the variables were calculated. If the result of the analysis was p<0,05 it was accepted as a significant difference. As a result of multivariate analyzes, history of other infectious diseases (gastroenteritis, upper respiratory tract infection etc.) in childhood, both for UC (OR 7.56; 95% CI 1.57-36.4) and CD (OR 9.45; 95% CI 2.51-35.6) was found to be a risk factor. It has been shown that there is an inverse relationship between antibiotic use in childhood (≤15 years of age) and the risk of UC (OR 0.41; 95% CI 0.18-0.93). It has been observed that daily coffee consumption reduces the risk of both UC (OR 0.25; 95% Cl 0.15-0.42) and CD (OR 0.28; 95% CI 0.14-0.55). Increased consumption of refined sugar and industrial food products were found to be risk factors for both diseases. Stress was strongly associated with the development of UC (OR 3.27; 95% CI 1.76-6.10) and CD (OR 4.40; 95% CI 2.12-9.10).Smoking was found to increase the risk of CD (OR 2.38; 95% CI 1.16-4.91), and former smoking was found to increase the risk of UC (OR 3.16; 95% CI 1.19-8.37) with this study. Our study is the first multicenter case-control study examining the effects of environmental factors on IBD in Turkey. The protective effect of coffee consumption, stress being a risk factor, the protective effect of childhood antibiotic use on UC, and the risk factor of childhood infection-related disease are findings that were not frequently shown in other studies, and our study showed the association of these factors with IBD. In addition, the importance role of diet and smoking in the pathogenesis of IBD was emphasized once again. On the other hand, the results that may be inconsistent with other studies, has been associated with the fact that the general structure of IBD may vary according to geographical regions and different populations. The role of environmental risk factors in the development of IBD remains unclear. It is necessary to continue to carry out planned, organized and prospective studies to elucidate the effects of environmental risk factors in IBD.turinfo:eu-repo/semantics/openAccessÜlseratif kolitCrohn hastalığıİBHetiyolojiçevresel faktörlerspecialistThesis