Özcan,EmreÖrküp,Aykut2025-12-012025-08-29Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, cilt 10, 2025, sayı 2, ss. 297-3092536-4588https://hdl.handle.net/11727/14022Bu çalışma, Murray Bookchin’de ekolojiyi “toplumsal olanın kurucu gücü” olarak ele almanın olanakla-rına odaklanır. Bookchin’de, doğa-toplum arasındaki diyalektik ilişki; eşitlik, özgürlük ve hiyerarşi karşıt-lığıyla anlam kazanırken, “toplumsal ekoloji” yoluyla doğa-toplum bütünlüğünün etik-politik zeminde yeniden inşası savunulur. Toplumsal ekoloji, sadece çevresel sorunlara indirgenemeyecek, çok kat-manlı tahakkümcü hiyerarşik ilişkilerin tarihsel çözümlenmesine dayanır. Nitekim Bookchin, “doğa üze-rindeki tahakkümün insanın insan üzerindeki tahakkümünün” analiziyle mümkün olduğunu savunarak, çevresel ve toplumsal altüst oluşlara ilişkin çözümü de sınıftan, cinsiyet ve ırka kadar uzanan hiyerar-şiye dayalı bu tahakküm ilişkilerinin ortadan kaldırılmasında bulur. Bu noktada komünalizm fikrini inşa eden düşünür, doğrudan demokrasi, öz-örgütlenme gibi pratiklere dayandırdığı etik-politik öznellik üretimleri üzerinden birbirine içkin olan toplumsal ve ekoloji dönüşümün dinamiğini ortaya koyar.trBookchinhiyerarşikomünalizmözgürlüktoplumsal ekolojiArticle102