Yetişkinlerde obezite farkındalık düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi
Özet
Bu çalışma, yetişkin bireylerde obezite farkındalık düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi
davranışlarının değerlendirilmesi amacı ile yapılmıştır. Çalışma, Nisan 2019 – Kasım 2019
tarihleri arasında özel bir Beslenme ve Diyet Danışmanlık Merkezine başvuran 19-64 yaş
aralığında olan 177 (126 kadın, 51 erkek) yetişkin birey ile yürütülmüştür. Bu çalışmaya
katılmayı kabul eden tüm bireylere çalışma başlangıcında sosyo-demografik özellikleri,
antropometrik ölçümleri, iştah durumlarını ve obezite bilgi düzeyi vb. sorular içeren 20
soruluk bir anket formu uygulanmıştır. Ayrıca bireylerin obezite farkındalık düzeylerini
değerlendirmek amacı ile Obezite Farkındalık Ölçeği (OFÖ) ve sağlığı geliştiren
davranışları ölçmeye yönelik Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ) II
uygulanmıştır. Çalışmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 38.1±12.44 yıl olarak
belirlenmiştir. Çalışmaya katılan kadınlar ile erkeklerin beden kütle indeksi (BKİ)
ortalamaları sırasıyla 23.39±4.01 kg/m² ve 26.71±3.46 kg/m² olarak saptanmıştır.
Çalışmaya katılan bireylerin OFÖ toplam puanları ortalama 60.50±5.06, alınan en düşük
puanın 39, en yüksek puanın ise 73 olduğu, alt ölçek gruplarından alınan ortalama puanları
ise en yüksekten en düşüğe doğru sıralandığında; sıralamanın obezite farkındalığı
(26.72±2.75), beslenme farkındalığı (19.08±2.17) ve fiziksel aktivite farkındalığı
(14.70±1.68) şeklinde olduğu belirlenmiştir. SYBDÖ II toplam puanları ortalama
131.17±18.77, alınan en düşük puanın 65, en yüksek puanın ise 195 olduğu, alt ölçek
gruplarından alınan ortalama puanların ise en yüksekten en düşüğe doğru; sıralamanın
kendini gerçekleştirme (26.72±4.22), kişiler arası destek (26.23±1.14), beslenme
(21.60±3.58), sağlık sorumluluğu (20.07±4.03), stres yönetimi (18.84±3.59) ve egzersiz
(17.71±5.32) şeklinde olduğu görülmüştür. Yaş grupları, gelir düzeyi, sigara ve alkol
kullanımı, eğitim düzeyi, BKİ değeri, bel çevresi, bel/boy oranı ile OFÖ alt boyut ve
toplam puanları arasında istatistiksel açıdan önemli bir fark saptanmamıştır (p>0.05). Yaş
grupları ile SYBDÖ II-Egzersiz , SYBDÖ II-Kişiler Arası Destek, SYBDÖ II- Stres
Yönetimi alt grupları puanları ve SYBDÖ II- Toplam puanları arasındaki ilişki istatistiksel
açıdan önemli bulunmuştur (p<0.05). Geliri giderinden fazla olan bireylerin SYBDÖ IIKendini
Gerçekleştirme (p<0.01), SYBDÖ II- Kişiler Arası Destek (p<0.05) alt grupları ve SYBDÖ II- toplam puanları (p<0.05) geliri giderine eşit ve geliri giderinden az olan
bireylerin puanlarından anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Sigara kullanma durumu ile
SYBDÖ II alt boyut ve toplam puanları arasında istatistiksel açıdan önemli bir fark
bulunmamıştır (p>0.05). Alkol kullanımı ile SYBDÖ II-Egzersiz puanları ve SYBDÖ IIToplam
puanları arasında farklılık saptanmıştır (sırasıyla p<0.01, p<0.05). Sigara içen
bireylerin günlük tükettikleri sigara sayısı ile SYBDÖ II-Sağlık Sorumluluğu puanları
arasında negatif yönlü korelasyon bulunmuştur (r:-0.397, p<0.01). Günlük tüketilen sigara
sayısı arttıkça SYBDÖ II-Sağlık Sorumluluğu puanlarının azaldığı gözlemlenmiştir. BKİ
grupları arasında BKİ düzeyi 18.5-24.9 kg/m² olanların SYBDÖ II-Egzersiz ve SYBDÖ IIBeslenme
alt grup puanları BKİ düzeyi ≥ 30 olanlara göre anlamlı düzeyde yüksek
bulunmuştur (sırasıyla p<0.05, p<0.05). Çalışmaya katılan bireylerin bel çevresi değerleri
ile SYBDÖ II-Egzersiz puanları arasında negatif yönlü ilişki bulunmuştur (r:-0.164,
p<0.05). Bireylerin bel çevresi değeri arttıkça SYBDÖ II-Egzersiz puanlarının düştüğü
gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, obezite farkındalığının bireylerin sosyo-demografik
özellikleri, antropometrik ölçümleri ve yaşam biçimi davranışları ile anlamlı bir ilişkisi
saptanmamıştır. Ancak sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile bireylerin sosyo-demografik
özellikleri, antropometrik ölçümleri ve yaşam biçimi davranışları arasında anlamlı bir ilişki
gözlemlenmiştir. Bireylerin sağlığı için obezitenin beslenme tedavisinde multidisipliner bir
yaklaşım izlenerek obezite farkındalığı arttırılmalıdır. Sağlıklı yaşam biçimi
davranışlarının önemi vurgulanarak, bireyler bu konuda bilinçlendirilmeli; uygulanabilir ve
sürdürülebilir olması sağlanmalıdır.
This study was conducted with the aim of evaluating obesity awareness level and healthy
lifestyle behaviors in adult individuals. The study was conducted with 177 (126 woman, 51
man) adult individuals aged 19-64 who applied to a private Nutrition and Diet Counseling
Center between April 2019 and November 2019. All individuals who agreed to participate
in this study were informed about their socio-demographic characteristics, anthropometric
measurements, appetite status, and obesity knowledge level, etc., at the beginning of the
study. A questionnaire consisting of 20 questions was applied. In addition, the Obesity
Awareness Scale was used to evaluate the obesity awareness levels of individuals and the
Healthy Lifestyle Behaviors Scale (HLBS) II was applied to measure health-promoting
behaviors. The mean age of the individuals participating in the study was determined as
38.1±12.44 years. The mean body mass index (BMI) of women and men participating in
the study were 23.39±4.01 and 26.71±3.46, respectively. The mean body weight of the
individuals was 70.1±14.89, and the mean body mass index was 24.3±4.13 kg/m². The
mean total score of the individuals participating in the study was 60.50±5.06, the lowest
score was 39, and the highest score was 73. The ranking was determined as obesity
awareness (26.72±2.75), nutrition awareness (19.08±2.17) and physical activity awareness
(14.70±1.68). The mean HLBS II total scores were 131.17±18.77, the lowest score was 65,
and the highest score was 195. The ranking was found to be self-actualization
(26.72±4.22), interpersonal support (26.23±1.14), nutrition (21.60±3.58), health
responsibility (20.07±4.03), stress management (18.84±3.59) and exercise (17.71±5.32).
No statistically significant difference was found between age groups, income level,
smoking and alcohol use, education level, BMI value, waist circumference, waist/height
ratio, and SPI sub-dimension and total scores (p>0.05). The relationship between age
groups and HLBS II-Exercise, HLBS II-Interpersonal Support, HLBS II-Stress
Management subgroup scores and HLBS II-Total scores was statistically significant
(p<0.05). The HLBS II-Self-Realization (p<0.01), HLBS II- Interpersonal Support
(p<0.05) subgroups and HLBS II- total scores (p<0.05) of the individuals whose income is
more than their expenses are the scores of the individuals whose income is equal to their expenses and whose income is less than their expenses. was found to be significantly
higher. There was no statistically significant difference between smoking status and HLBS
II sub-dimension and total scores (p>0.05). A difference was found between alcohol use
and HLBS II-Exercise scores and HLBS II-Total scores (p<0.01, p<0.05, respectively). A
negative correlation was found between the number of cigarettes consumed per day by
smokers and their HLBS II-Health Responsibility scores (r:-0.397,p<0.01). It was observed
that as the number of cigarettes consumed per day increased, the HLBS II-Health
Responsibility scores decreased. Among the BMI groups, the HLBS II-Exercise and HLBS
II-Nutrition subgroup scores of those with a BMI level of 18.5-24.9 were found to be
significantly higher than those with a BMI level of ≥30 (p<0.05, p<0.05, respectively). A
negative correlation was found between the waist circumference values of the individuals
participating in the study and their HLBS II-Exercise scores (r:-0.164, p<0.05). It was
observed that as the waist circumference of the individuals increased, their HLBS IIExercise
scores decreased. As a result, no significant relationship was found between
obesity awareness and socio-demographic characteristics, anthropometric measurements
and lifestyle behaviors of individuals. However, a significant relationship was observed
between healthy lifestyle behaviors and individuals' socio-demographic characteristics,
anthropometric measurements and lifestyle behaviors. For the health of individuals, obesity
awareness should be increased by following a multidisciplinary approach in the nutritional
treatment of obesity. By emphasizing the importance of healthy lifestyle behaviors,
individuals should be made aware of this issue; must be feasible and sustainable.