Annelerin duygu sosyalleştirme tepkilerinin işlevsel olmayan ebeveyn modları, meta duygu özellikleri ve empati ile ilişkisinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma 3-7 yaş çocuğa sahip olan annelerin duygu sosyalleştirme tepkilerine etki eden faktörleri incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda şema modlarının alt boyutu olan işlevsel olmayan ebeveyn modlarının; duygusal dikkat, duygusal netlik ve duygusal onarımdan oluşan meta duygu özelliklerinin ve empati becerilerinin annelerin duygu sosyalleştirme tepkilerini yordayıp yordamadığını incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini 3-7 yaş çocuğu olan 216 anne oluşturmaktadır. Çalışmada kullanılan veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu, Şema Modları Ölçeğinin İşlevsel Olmayan Ebeveyn Modları Alt Boyutu, Olumsuz Duygularla Baş Etme Ölçeği, Meta Duygu Özellikleri Ölçeği, Kişilerarası Tepkisellik İndeksi ve Toronto Aleksitimi Ölçeği kullanılmıştır (Aleksitimi düzeyinin karıştırıcı etkisini ortadan kaldırmak amacıyla ölçüm alınmıştır). Bağımsız örneklemler için t-test, korelasyon ve hiyerarşik regresyon kullanılarak veriler analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda cezalandırıcı ebeveyn modunun olumsuz duygu sosyalleştirme tepkilerini yordarken olumlu duygu sosyalleştirme tepkileri ile ilişkisinin anlamsız olduğu bulunmuştur. Bu bulguya göre annelerin ebeveyn modlarının şiddeti arttıkça olumsuz duygu sosyalleştirme tepkileri verme sıklıkları da artmaktadır. Hipotezleri destekler biçimde meta duygu özellikleri hem olumlu duygu sosyalleştirme hem de olumsuz duygu sosyalleştirme tepkilerini yordamaktadır. Meta duygu özellikleri arttıkça verdikleri olumlu duygu sosyalleştirme tepkileri artarken olumsuz duygu sosyalleştirme tepkileri verme sıklıkları azalmaktadır. Son olarak empati becerilerinin de hem olumlu hem olumsuz duygu sosyalleştirme tepkilerini yordadığı bulunmuştur. Empati becerileri arttıkça annelerin verdikleri olumlu duygu sosyalleştirme tepki sıklığı artarken olumsuz duygu sosyalleştirme tepki sıklığı azalmaktadır. Her üç değişkenin birlikte değerlendirilmesi ve hangi değişkenin hangi sırayla yordadığının test edilmesi amacıyla istatistiksel (stepwise) regresyon analizi yapılmıştır. Bu analizin sonuçlarına göre olumsuz duygu sosyalleştirme tepkilerini yordama gücü en yüksek olan değişken cezalandırıcı ebeveyn modları iken ardından empati gelmektedir. Meta duygu özelliklerinin bu modelde olumsuz duygu sosyalleştirme tepkilerini yordamamasının, aleksitimi ile meta duygu özellikleri arasında bulunan yüksek korelasyondan kaynaklanabileceği düşünülmüştür. Araştırmadan elde edilen bulgular alan yazın ışığında değerlendirilerek tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.This study aims to examine the factors that predict mothers’ emotion socialization. For this purpose, it was investigated whether the following variables predicted mothers' emotional socialization responses: dysfunctional parental modes, which is a sub-dimension of schema modes; meta-mood traits consisting of emotional attention, emotional clarity, and emotional repair and empathy. The sample of the study consists of 216 mothers with children aged 3-7. Personal Information Form, Dysfunctional Parental Modes Sub-Dimension of the Schema Modes Scale, The Coping With Children’s Negative Emotions Scale, the Meta-Mood Trait Scale, the Interpersonal Responsiveness Index, and the Toronto Alexithymia Scale (Measurement was taken to eliminate the possible effect of alexithymia level) were used as data collection tools used in the study. Data were analyzed using independent sample t-test, correlation and regression. As a result of the analysis, it was found that the punitive parent mode predicted negative emotion socialization reactions. However, there is no significant relationship between dysfunctional parental modes and positive emotion socialization responses. According to this finding, as the severity of mothers' parental modes increases, the frequency of negative emotional socialization reactions also increases. In support of the hypotheses, meta-mood traits predict both positive emotion socialization and negative emotion socialization responses. As meta-mood traits increase, their positive emotion socialization responses increase, while their frequency of negative emotion socialization responses decreases. Finally, empathy skills were also found to predict both positive and negative emotion socialization responses. As empathy skills increase, the frequency of positive emotion socialization reactions of mothers increases, while the frequency of negative emotion socialization responses decreases. Statistical (stepwise) regression analysis was performed in order to evaluate all three variables together and to test which variable predicted in which order. According to the results of this analysis, the variable that has the highest predictive power of negative emotional socialization reactions is the punitive parent mode, followed by empathy. Meta-mood traits did not predict negative emotion socialization responses in this model. The reason may be the high correlation between alexithymia and meta-emotional traits. The findings obtained from the research were evaluated in the light of the literature, discussed and suggestions were made.