Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi'nde çalışan yetişkin bireylerin beslenme durumları ile uyku kalitesi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi
Özet
Bu çalışma, Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi’nde çalışan yetişkin bireylerde
beslenme alışkanlıkları ve uyku kalitesi arasındaki ilişkinin saptanması amacıyla
yapılmıştır. Çalışma, yaşları 19-64 arasında olan sağlıklı, herhangi bir diyet
uygulamayan, çalışmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden, 80 kadın, 40 erkek
toplam 120 birey üzerinde yürütülmüştür. Bireylerin, demografik özellikleri, sigara
ve alkol kullanımı, fiziksel aktivite durumu, beslenme alışkanlıkları ve çalışma şekli
anket formuyla sorgulanmıştır. Günlük enerji ve besin alımını belirlemek için 3
günlük besin tüketim kaydı alınmış, uyku kalitesinin değerlendirilmesinde Pittsburgh
Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) uygulanmış, antropometrik ölçümleri alınmıştır. BKİ
ortalaması kadınlarda 23.3±4.4 kg/m2; erkeklerde ise 26±3.2 kg/m2 bulunmuştur
(p<0.05). Vücut yağ yüzdesi ortalaması kadınlarda 26.2±8.7, erkeklerde 19.9±4.7
olarak bulunmuştur (p<0.05). Yaş arttıkça bireylerde iyi uyku kalitesi sıklığının
arttığı saptanmıştır (p<0.05). Cinsiyet, eğitim durumu, medeni durum, meslek,
yaşanılan kişi, çocuk yaşına göre uyku kalitesi anlamlı farklılık göstermemektedir.
Vardiyalı çalışanların PUKİ puan ortalaması 7.90±3.56, vardiyasız çalışanların
5.78±3.12’dir (p<0.05). Vardiyalı çalışanların %70.6’sının, vardiyasız çalışanların
%46.4’ünün uyku kalitesi kötüdür (p<0.05). Çalışma süresi 1 yıldan az olanların
%62.5’i, 1-4 yıl çalışanların %73.9’u, 5-8 yıl çalışanların %61.1’i 9-12 yıl
çalışanların %54.5’i, 13 yıl ve üzeri çalışanların ise %24.1’i kötü uyku kalitesine
sahiptir (p<0.05). Kadın ve erkeklerde alınan antropometrik ölçümlerin ortalaması
uyku kalitesi ile anlamlı farklılık göstermemektedir (p>0.05). İyi uyku kalitesine
sahip kadınların riboflavin, folat ve kalsiyum; iyi uyku kalitesine sahip erkeklerin
folat ortalaması kötü uyku kalitesine sahip olanlarınkinden anlamlı derecede
yüksektir (p<0.05). Vardiyalı çalışanlarda PUKİ puanının, çoklu doymamış yağ
asitleri, pridoksin, riboflavin ve folat ile negatif yönlü korelasyon gösterdiği bulunmuştur (p<0.05). Sigara, alkol kullanımı ve fiziksel aktivite ile uyku kalitesi
arasında anlamlı ilişki bulunamamıştır (p>0.05). Yatmadan önce yemek tüketenlerin
%72.7’si, tüketmeyenlerin %50.6’sı kötü uyku kalitesine sahiptir (p<0.05). Öğün
atlayanların %71.9’u kötü, atlamayanların ise %42.9’u kötü uyku kalitesine sahiptir
(p<0.05). Uyku ve beslenme durumunun sağlık üzerinde birçok etkisi bulunmaktadır.
Bu nedenle çalışan bireylerin uyku kalitesinin artırılması ve beslenme durumlarının
iyileştirilmesi için bireylere eğitimler verilmeli, çalışma koşulları iyileştirilmelidir.