Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin dinleme becerilerini geliştirmede strateji öğretiminin etkisi

Abstract

Bu çalışmada, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi çerçevesinde güncel gelişmeler ve öğrenen ihtiyaçları göz önünde bulundurularak dinleme anlama etkinliklerinin dinleme stratejilerinin öğretimi ile desteklenmesinin faydalı olacağı düşüncesinden hareketle öğrencilerin dinleme anlama becerilerinin geliştirilebilmesi amacıyla Ankara’da bir yükseköğretim kurumu çatısı altında hizmet veren dil öğretim merkezinde Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen ve B1.2 düzeyinde bulunan, toplamda 26 öğrenciden oluşan iki ayrı gruptaki öğrencilerle sekiz hafta boyunca dinleme stratejileri öğretimi üzerine etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Uygulama yapılmadan önce her etkinlik için ders planı tasarlanmış, uygulama esnasında söz konusu plan takip edilmiştir. Öğrencilerin uygulama öncesi ve sonrasında dinleme anlama becerilerini ölçmek amacıyla A1, A2 ve B1 seviyelerinin kazanımlarını içeren sorular oluşturularak Dinleme Başarı Testi geliştirilmiştir. Test için 45 öğrenci ile pilot uygulama yapılarak uygulamanın verileri doğrultusunda testin uygulanabilirliği açısından gerekli düzenlemelerde bulunulmuş; ardından söz konusu test toplamda 52 öğrenciden oluşan deney ve kontrol gruplarına öğrenciler B1.2 seviyesinde bulunduğu zaman ve B1.4 seviyesini tamamladıklarında öntest ve sontest şeklinde uygulanmıştır. Test sonuçları SPSS-25 paket programına işlenmiştir. Uygulanan testlerin madde ayırt edicilik indeksi, madde güçlük indeksi ve testlere ait KR- 20 güvenirlik istatistikleri TAP (Test Analysis Programı Version 14.7.4) paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Dinleme stratejileri uygulanan deney grubunda yer alan öğrencilerin B1 kazanımlarını içeren sorulara ilişkin süreç sonundaki uygulamada hesaplanan Türkçe dinleme anlama becerilerinin kontrol grubunda yer alan öğrencilerin becerilerine göre daha yüksek olmasından dolayı anlamlı farklılık ortaya çıkmıştır. Uygulama sonunda deney grubundaki öğrencilerin sürece yönelik görüşlerinin belirlenmesi için yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla öğrenci görüşleri alınmıştır. Öğrenci görüşlerinden elde edilen bu nitel veriler içerik analiziyle değerlendirilmiştir. Değerlendirmenin sonucunda deney grubundaki bulunan ve dinleme stratejilerinin öğretimine dayalı etkinliklerle dinleme becerisindeki başarılarının geliştiği tespit edilen öğrencilerin, öğretim sürecine ilişkin olarak da olumlu görüş geliştirdikleri tespit edilmiştir. Considering the current developments and learner needs within the framework of teaching Turkish as a foreign language, it was thought that it would be beneficial to support listening comprehension activities with listening strategies, and in order to improve the listening comprehension skills of the students, in the language teaching centre serving under the roof of a higher education institution in Ankara, Turkish was taught as a foreign language. Activities on teaching listening strategies were carried out for eight weeks with students in two separate groups, consisting of 26 students in total, learning Turkish as a foreign language and at the B1.2 level. Before teaching each lesson, a plan was designed for each activity, and this plan was followed during the instruction. In order to measure the listening comprehension skills of the students before and after the instruction, the Listening Achievement Test was developed by creating questions containing the achievements of A1, A2 and B1 levels. For the test, a piloting was made with 45 students and necessary arrangements were made in terms of the applicability of the test in line with the data of the instruction; then, the test in question was applied to the experimental and control groups consisting of 52 students in the form of pre-test and post-test when the students were at B1.2 level and when they completed B1.4. The test results were processed into the SPSS- 25 package program. The item discrimination index, item difficulty index and KR-20 reliability statistics of the tests were analysed using the TAP (Test Analysis Program Version 14.7.4) package program. There was a significant difference because the Turkish listening comprehension skills calculated in the instruction at the end of the process regarding the questions containing the B1 achievements of the students in the experimental group, in which listening strategies were applied, were higher than the skills of the students in the control group. At the end of the instruction, students' opinions were taken through a semi-structured interview form in order to determine the opinions of the students in the experimental group about the process. These qualitative data obtained from students’ opinions were evaluated by content analysis. As a result of the evaluation, it was determined that the students in the experimental group, who were found to have improved their listening skills with activities based on teaching listening strategies, also developed a positive opinion about the teaching process.