| dc.description.abstract | Bu tez çalısmasının amacı, ikinci kusak Türk bestecisi olan Ferit Tüzün’ün
çagdas Türk besteciligine yaptıgı katkıların belirlenebilmesi, çagdas Türk
besteciliginde kendine özgü bir besteleme biçemi olan bu bestecimizin daha
yakından tanınabilmesidir. Bunu yapabilmek için öncelikle bestecinin önemli
görülen bazı eserleri, form, armoni ve orkestrasyon açısından incelenmis ve bu
sayede bestecinin karakteristik özellikleri saptanmaya çalısılmıstır. kinci olarak
bestecinin Türk besteciligi içindeki yerinin anlasılması gerekli görüldügünden,
Tüzün’ün ögretmenleri de olan ilk kusak Türk bestecilerinden Türk besleri adıyla
anılan gurubun ve Tüzün’ün çagdaslarından iki bestecinin yasamlarına ve
besteciliklerine kısaca deginilmistir. Ayrıca bu bestecilerin Tüzün ile benzerlik
gösterebilecek piyano veya piyano eslikli san eserlerinden bazıları incelenerek
Tüzün’ün besteleme biçemi ve incelenen eserleri ile karsılastırılmıstır.
Bu çalısma sonucunda ulasılan sonuçlar sunlardır: Ferit Tüzün, Türk halk
müzigini bir malzeme olarak kullanırken, onun özünün degisime ugramamasına
çalısmıstır. Bunu yaparken özgün bir tarz olusturabilmis olan besteci, eserlerinde
halk müzigini ya dogrudan almıs, ya da bunlardan esinlenerek özgün motifler
olusturmustur. Ancak besteciyi Türk besteciligi içinde ilginç kılan özellik, Türk
müzigi karakterine yakın motifler ile bu karakterin tamamen dısındaki çagdas batı
müzigi esinli motifleri bir uyum içinde sergileyebilmis olmasıdır. Form açısından
sadeligi ön planda tutan besteci armoni açısından da bir kurala yada sisteme baglı
kalmamıstır. Tüzün’ün armonide, dörtlü akor yapılarını kullanmasına karsılık, bunu
sürekli olarak sürdürmemesi ve dörtlü akorlara yer yer çesitli baska seslerin de
eklenmesi ile yapının farklılastırılmıs olması sebebiyle, lerici’nin kurdugu sistem ile
dogrudan bir bagı olmadıgı sonucuna ulasılmaktadır. Armonide majör – minör yada
eksik – artık akorları da kullanmıs olan besteci bunları da tamamen serbest ve kendi
istegi dogrultusunda kullanmıstır. Kullanılan yerel karakterli ezgiye küçük yada
büyük ikili gibi uyusumsuz sesler ile eslik edilerek farklı bir duyus yaratılması da
VII
bestecinin karakteristik özelliklerindendir. Bestecinin çagdası olan bir çok baska
besteci tarafından da takdir edilmis en dikkat çeken özelliklerinden birisi de
orkestrasyonda yarattıgı zengin ve renkli yapıdır. Orkestranın renklerini eserin
karakterini yansıtmada çok basarılı olarak kullanmıs olan besteci dinamik ve çok
hareketli bir çalgılama teknigi uygulamıstır. Buna göre eserde kullanılan motifler sıra
ile farklı enstrüman gruplarında gösterilmektedir. Birliktelik ise ancak eserin ana
motifi üzerinde saglanmaktadır. Bu sayede çok dinamik bir orkestrasyon elde etmis
olan besteci, kullandıgı çok çesitli vurmalı çalgıların kullanılacagı yeri titizlikle
seçmesi ile de bu canlılıgı bir kat daha arttırmıs, ayrıca yerel ezgilerin kıvrak
havasını bu sayede tam olarak ifade edebilmistir.
Tüzün’ün besteciliginin incelenmesi sonucunda elde edilen bulguların diger
besteciler ile karsılastırılması sonucunda ise söyle bir tablo ortaya çıkmıstır: Tüzün
çagdas Türk müziginde ikinci kusak bestecileri içinde, eserlerinde Türk müziginden
yararlanmayı seçen az sayıdaki besteciden biridir. Bunu yaparken izledigi yol ise
kendinden öncekilerden ve çagdaslarından bazı yönlerden ayrılmaktadır.
Kompozisyon ögretmeni olan Akses’ten, Akses’in batı müzigine daha çok yönelmesi
ile ayrılan Tüzün, Alnar, Saygun ve Rey’den de bazı açılardan farklılasmaktadır.
Rey’in Fransız izlenimciligi, Saygun’un ise aldıgı egitimin etkisinde kalarak Türk
müzigini sadece malzeme olarak kullanıp batı tekniklerinin etkilerini eserlerinde
daha ön planda tutmaları yanında, Alnar’ın da klasik Türk müziginden gelen ve daha
çok buradan esinlenmis bir besteci olması bu bestecilerin besteleme biçemleri ile
Tüzün’ün besteleme biçemi arasında önemli ayrılıklar yaratmaktadır. Öte yandan
Türk besleri içinde kendisine en çok benzeyen bestecinin piyano ögretmeni olan
Erkin oldugu dikkati çeker. Erkin halk müzigini ele alıs biçimi ve buna daha baglı
kalması ile Tüzün ile paralellik gösterirken, Tüzün’ün eserlerinde çagdas batı
müziginden esinlenen kısımlarında olması ile farklılasmaktadır. kinci kusak Türk
bestecileri içinde dogan fikir ayrılıgı içinde Tüzün ile benzer bir çizgide eserler
vermis olan Muammer Sun ve lhan Baran’ın da bazı açılardan Tüzün’e benzedigi
bazı açılardan ise farklılastıgı görülmektedir. Bu bulgular dogrultusunda Tüzün’ün
eserlerinin özgünlügü ve kullandıgı biçemin karakteristik yapısı ortaya çıkmaktadır. | tr |
