Çalışan bireylerde sosyal medya kullanımının paketlenmiş gıda tüketimine, irrasyonel besin inançlarına ve sağlıklı beslenmeye etkisinin incelenmesi
Özet
Günümüzde sosyal medya kullanımının hızla yaygınlaşması beslenme ile ilgili bilgilere daha kolay ulaşım imkanı sunmaktadır. Sosyal medya bireylerin beslenme bilgisinin, alışkanlıklarının güncelliğini korumakta ve beslenme ile ilgili haberlerin, reklamların tüketicilerin besin tercihlerini etkilediği bilinmektedir. Bu çalışma sosyal medya kullanımının yetişkin bireyler üzerinde beslenme ve beslenme alışkanlıklarına etkisini araştırmak, paketlenmiş gıda tüketimi, irrasyonel besin inançları ve sağlıklı beslenmeye yönelik tutumun incelenmesini değerlendirmek amacıyla planlanmştır. Çalışma Aralık 2019 - Ocak 2019 arasında Özel Medisis Hastanesi’nde aktif şekilde sağlık çalışanı ya da hastane personeli olan 159 kadın, 101 erkek toplam 260 gönüllü çalışan yetişkin üzerinde yürütülmüştür. Çalışmaya katılan bireylerin sosyo-demografik özellikleri, antropometrik ölçümleri, beslenme alışkanlıkları, paketlenmiş gıda tüketim sıklığı ve sosyal medya kullanımı ile ilgili bilgileri alınıp değerlendirilmiştir. Bireylerin beslenme ile ilgili yanlış bireysel inançlarını ve yeme davranışlarının incelemek amacıyla İrrasyonel Besin İnançları Ölçeği (İBİÖ); sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlarını ölçmek amacıyla ise Sağlıklı Beslenmeye İlişkin Tutum Ölçeği (SBİTÖ) kullanılmıştır. Çalışmaya katılan yetişkinlerin çoğunluğunun (%44.6) 27-35 yaş arasında olduğu ve kadın çalışanların BKİ ortalaması 22.20±3.70 kg/m2, erkek çalışanların BKİ ortalaması ise 24.91±2.45 kg/m2 olarak tespit edilmiştir. Çalışanların çoğunlukla (%48.8) gece öğününde ve genellikle (%53.8) hızlı ulaşılabilir olduğu için paketlenmiş gıda tüketmeyi tercih ettiği bulunmuştur. Çalışanların çoğunun birden fazla sosyal medya hesabının olduğu ve bu sosyal medya hesaplarında günde 2-3 saat (%60.4) vakit harcadığı saptanmıştır. Katılımcıların İrrasyonel Yeme puanları ortanca değerinin 2.44 ve Rasyonel Yeme puan ortanca değerinin 2.81 olduğu belirlenmiştir. Çalışmaya katılanların bel çevresi, kalça çevresi ve beden kütle indeksi (BKİ) değerleri ile İrrasyonel Yeme puanları arasında istatistiksel olarak önemli pozitif yönlü ancak zayıf bir korelasyon (Sırasıyla; r=0.223, r=0.186 ve r=0.195) saptanmıştır (p<0.05). Katılımcıların sosyal medya hesap sayısına göre Rasyonel Yeme puanları arasında ise istatistiksel olarak önemli düzeyde bir farkın olduğu tespit edilmiştir (p˂0.05). Katılımcıların sosyal medyadaki beslenme/diyet önerilerini kendisine uygulama durumuna göre İrrasyonel Yeme boyutu puanları arasında istatistiksel olarak önemli bir farkın olduğu tespit edilmiş (p˂0.05). Çalışanların sosyal medya etkisiyle bir gıda ürününü deneme durumuna göre İrrasyonel Besin İnançları Ölçeğinin İrrasyonel Yeme ve Rasyonel Yeme boyutlarından aldıkları puanlar arasındaki farkın istatistiksel olarak önemli olduğu saptanmıştır (p˂0.05). Çalışmada sosyal medya kullanımının, beslenmeye etkisi olduğu tespit edilmiştir. Bireye, beslenmenin doğru bir şekilde öğretilmesi, doğru yönlendirilmelerin yapılması ve farkındalığın arttırılmasına yönelik diyetisyenlere büyük görevler düşmektedir. The rapid spread of social media use offers easier access to nutritional information today. Social media keeps the nutritional information and habits of individuals up to date and it is known that news and advertisements about nutrition affect the food preferences of consumers. This study was planned to investigate the effects of social media use on nutrition and dietary habits of adults, and to evaluate packaged food consumption, irrational food beliefs and attitudes towards healthy nutrition. The study was conducted among 260 healthy adults (159 female, 101 male), who were active healthcare workers of Medisis Hospital between December 2019 and January 2019. Data on socio-demographic properties, anthropometric measurements, nutritional habits, packaged food consumption frequency and social media usage of the individuals participating in the study were obtained and evaluated. Irrational Nutritional Beliefs Scale (IFBS) was used to examine the individuals nutritional beliefs and eating behaviors. Moreover, in order to measure their attitudes towards healthy nutrition, the Attitude Scale for Healthy Nutrition (ASHN) was given to the participant. The majority of adults participating in the study (44.6%) were between the ages of 27-35, and the average BMI of female employees was 22.20 ± 3.70 kg/m2, and the average BMI of male employees was 24.91 ± 2.45 kg/m2. It has been found that employees preferred to consume packaged food, mostly (48.8%) at night, and generally (53.8%) because it was quickly available. It is determined that most of the employees had more than one social media account and spent 2-3 hours a day (60.4%) in these social media accounts. The median value of the irrational eating points of the participants was 2.44 and the median value of the rational eating points was 2.81. A statistically significant positive but weak correlation (r = 0.223, r = 0.186 and r = 0.195, respectively) was found between the waist circumference, hip circumference and body mass index (BMI) values of the study participants and their Irrational Eating scores (p <0.05). There was a statistically significant difference between the Rational Eating scores of the participants according to the number of social media accounts that they have (p˂0.05). It was determined that there was a statistically significant difference between the Irrational Eating size scores according to the participants' application of nutritional / diet recommendations on social media (p˂0.05). It was found that the difference between the scores of the Irrational Nutritional Beliefs Scale from the Irrational Eating and Rational Eating dimensions by the social media effect of the employees was statistically significant (p˂0.05). In the study, it was determined that the use of social media has an effect on nutrition. Dieticians have an important duty of teaching, informing and guiding, public and raising awareness on health nutrition via using social media.