İmar planlarının hazırlanması ve uygulanması

Abstract

Planlama kanunlar tarafından tanınan yetkiye dayanarak idarenin belli kademelerince yürütülen işlerdendir. Küreselleşme ile birlikte artan sanayileşme ve buna bağlı olarak nüfus yoğunluğunun kırsal kesimden kentlere kayması sonucunda planlamanın doğru ve işlevsel olarak yapılması daha da önem arz eder hale gelmiştir. Öyle ki büyük kentlerin oluşması ve haliyle ortaya çıkan dağınık kentleşme, gecekondular ve yetersiz kalan alt ve üst yapıların revize edilmesi, nüfusun artmasıyla birlikte eğitim kurumları ile dini, sosyal ve kültürel donatıların gerekliliği bu hizmetlerin planlı ve sistemli bir şekilde yürütülmesini gerekli kılmaktadır. Kalkınma planları başta olmak üzere devlet yapılanmasında birçok plan türüne rastlanır. İmar planları bu planlar arasında belki de en önemli yeri kaplamaktadır. İmar planları, kapsadıkları yer ve konu bakımından ilgili bölgenin ve bölge halkının belli bir dönem aralığındaki müşterek ihtiyaçları ile hedeflenen tarihe dek oluşabilecek yeni ihtiyaçları giderebilecek ve eski planlardan dolayı doğabilecek olumsuzlukları bertaraf edebilecek nitelikte, etkili olduğu bölgeye doğrudan etki edebilen planlardır. İmar planlarının hazırlanması konusunda en önemli konu yetkidir. Diğer bir deyişle imar planlarını yapmaya yetkili birçok merci bulunmaktadır. Bunların bir kısmı yetkisini 3194 sayılı İmar Kanunundan almakla birlikte bir kısmı da kendi kuruluş kanunu ile imar planı yapmak ve yahut yaptırmak konusunda yetkilendirilmiştir. Haliyle bu husus akla ilk olarak yetki çatışmalarını getirmektedir. Lakin il belediyeleri ile il özel idareleri arasında bir yetki çatışması olmamakla birlikte, büyükşehir belediyeleri ve ilçe belediyeleri arasında çıkabilecek yetki çatılmaları da büyükşehir belediyeleri lehine çözüme kavuşturulmuştur. Farklı bir kurum ile başka bir kurum veya kuruluş arasında doğabilecek çatışmalarda da özel kanunla getirilen yetki kuralı tercih edilecektir. İmar planlarının uygulanması da ayrı bir prosedürdür. Bunun için çok farklı araçlar kullanılabilir. Ancak kullanılacak yöntem her ne olursa olsun yasanın öngördüğü kamu yararı amacından sapılmamalıdır. Planların her ne kadar belli bir dönemi kapsayacak şekilde bölge halkının güncel ve ileriye dönük ihtiyaçlarını rasyonel biçimde karşılayacak nitelikte hazırlanması gerekiyorsa da uygulama safhasında kamu yararından sapılarak düşülebilecek hatalar ya da planların hazırlanması ve uygulanması safhasında görevli personelin kendisinin yahut 3. Kişilerin kişisel çıkarını gözetmesi halinde telafisi güç bir kentleşme profili ortaya çıkacaktır. Böyle sağlıksız ve geleceği göz ardı eden bir yapılaşmanın önüne geçmek için sadece planlama safhasında değil, planların uygulanması safhasında da kamu yararının gözetilmesi ve buna uygun hareket edilmesi gerekir. Çağdaş ve verimli bir kent hayatı ancak bu şekilde oluşturulabilecektir. Planning is one the works conducted by certain ranks of the administration basing on the authority granted by laws. Proper and functional planning has been more significant as a result of population shift from rural to urban areas due to industrialization increasing by globalization. Such that formation of large cities and consequently arising dispersed urbanization requires revising shanty houses and their infrastructure and superstructure, building educational, regional, social and cultural reinforcements and conducting these services in a planned and systematized way. Many plan types, development plans being in the first place, are seen in the state organization. Zoning plans may be the most significant one among these plans. Zoning plans are plans which can satisfy the common needs of the relevant area and local community within a certain time period and new needs possible to arise till the target date and eliminate the negativities possible to be caused by former plans and directly affect the relevant area. The most significant aspect of zoning plan preparation is authority. In other words, there are many offices authorized to prepare zoning plans. Although some of them obtain this authority from the Zoning Law No. 3194, others are authorized to prepare or make third parties prepare their own zoning plans. Thus, it recalls conflict of authority to mind in the first place. However, although there is no conflict of interest between provincial municipalities and special provincial administrations, conflicts of authority possible to arise between metropolitan municipalities and district municipalities have been ruled out in favor of the metropolitan municipalities. On the other hand, possible conflicts of authority between different organizations and institutions will be resolved by the authority rule suggested by the special law. Implementing zoning plans is also a different procedure. Different tools can be used for this purpose. However, no matter which method is preferred, the public interest purpose suggested by law should not be ignored. Even though it is necessary to prepare plans in a way to satisfy the actual and future needs of the local community rationally within a certain period of time, an irrecoverable urbanization profile shall arise in case mistakes are made by deviating from the public interest in the implementation phase or the personnel assigned during preparation and implementation of the plans look out for themselves or 3rd parties. In order to avoid such an unhealthy housing which ignores the future, it is required to look after the public interest and act accordingly in not only preparation but also implementation phase of the plans. A modern and efficient urban life only can be formed by this approach.