Hemodiyaliz hastalarının tedavi ve sıvı kısıtlamasına uyum, uyumsuzluk ve öz etkililik durumunun incelenmesi

Abstract

Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırma hemodiyaliz hastalarının önerilen tedavi, diyet ve sıvı kısıtlamasına uyum, uyumsuzluk ve öz etkililik durumlarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesine bağlı Ümitköy, Çiğdem ve Yenikent Diyaliz Merkezlerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini en az 3 aydır hemodiyaliz tedavisi görmekte olan, 18 yaşından büyük ve araştırmaya katılmaya gönüllü 400 birey oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında literatürden yararlanılarak hazırlanan anket formu, Genel Öz Yeterlilik Ölçeği ve Diyaliz Diyet ve Sıvı Kısıtlamasına Uyumsuzluk Ölçeği kullanılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından yüz yüze görüşerek anket uygulama yoluyla elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra ki-kare, t testi, ANOVA ve Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan hastaların yaş ortalamalarının 56.74 ± 16.09 yıl olduğu, hastaların ortalama 112.13 ± 93.98 ay önce KBY tanısı almış ve ortalama 78.44 ± 69.98 aydır diyaliz tedavi almakta olduğu saptanmıştır. Çalışmaya katılan hastaların genel öz yeterlilik ölçeği toplam puanı ortalamasının 30.62 ± 7.69 olduğu belirlenmiştir. Öz- yeterlilik ölçeği puan ortalamasının erkek, evli, çocuğu olmayan, üniversite mezunu olan, il merkezinde yaşayan ve gelir durumu iyi olanlarda daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05). Yaş, cinsiyet, kullandığı ilaç sayısı, kronik böbrek yetmezliği dışında bir hastalık olma durumu ve hemodiyaliz süresinin ilaç tedavisine uyumu etkilediği belirlenmiştir. Hastaların yarıdan fazlasının son 2 haftada diyet (%64.2) ve sıvı kısıtlamasına (%60.0) uyumsuzluk gösterdiği saptanmıştır. Bekar, aile bireyleri ile birlikte yaşayan ve sigara kullananların son 2 haftada diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumsuzluk derecesinin daha fazla olduğu görülmüştür. The purpose of this descriptive and cross-sectional study was to evaluate hemodialysis patients’adherence, non-adherence to the treatment,dietaryand fluidrestriction recommendations and self-efficacy. This study has been conducted at the Ümitköy, Çiğdem and Yenikent dialysis centers of Baskent University Ankara Hospital. The sample was included 400 individuals receiving dialysis treatment for at least 3 months,aged over 18 years old and volunteer to participatetothis study. In data collection, a questionnaire that was prepared based on the literature, Turkish version of Dialysis Diet and Fluid Non-Adherence Questionnaire and General Selfefficacy Scale were used. The data was obtained by the researcher via face to face interview. Data were analyzed with using descriptive statistics besides Chi-Square, t-test, ANOVA and Pearson Correlation tests. The mean age of the subjects was 56.74 ± 16.09, the patients were diagnoses for chronic renal failure 112.13 ± 93.98 months prior to dialysis; and they were having dialysis treatment for average 78.44 ± 69.98 months period. The average general self - efficacy scale grade was 30.62 ± 7.69 for the subjects who were enrolled to this study. Self-efficacy scores were higher in male, married, university graduates, who lives in city and higher income level groups (p<0.05). Age, gender, number of medication/tablets, having concomitant diseases and dialyses duration had an impact on medication adherence. More than half of the patients were reported non-adherence to diet ( %64.2) and fluid restriction (%60.0) in the previous 2 weeks. Patients who were single, living with family members and smokers reported higher level of non-adherence.