Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerde ileti ögesi

Abstract

21. yüzyıl becerileri arasında “eleştirel düşünme, problem çözme, iletişim, iş birliği ve yaratıcılık” gibi pek çok önemli beceri yer almaktadır. Bu becerilerin öğrenciye sunulmasında eğitim büyük önem arz etmektedir. Türkçe eğitimi de eğitimin her kademesinde anlama ve anlatma becerilerini geliştirmenin yanı sıra eleştirel, analitik ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirme amacını taşımaktadır. Çünkü dil eğitimi iletişim becerileri kadar düşünme becerileri ile de doğrudan ilintilidir. Bireylerin dillerinin sınırlarını geliştirmek onların düşünme sınırlarını geliştirmekle doğrudan orantılıdır. Türkçe eğitimi metin odaklıdır ve bu sebepten ötürü metin seçimi ile metin kullanımı önem arz etmektedir. Türkçe ders kitaplarının önemi, içindeki metinlerden kaynaklanmaktadır. Bu sebeple hedeflenen kazanımlara ulaşmada Türkçe ders kitaplarının niteliği son derece önemlidir. Her ders kitabı birer antoloji özelliği taşımaktadır ve içerisindeki metinlerin niteliği pek çok farklı öğrenme alanıyla ilişkilidir. Biz de çalışmamızda ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan hikâye edici metinlerde ileti ögesini odağa alacağız. Yazılı veya sözlü olarak bir duygu veya düşünceyi ifade etmeye ileti denmektedir. Yapılan çalışmalar incelendiğinde bugüne dek metinlerde iletinin başlıca iki şekilde verildiği görülmektedir: Doğrudan veya dolaylı ileti. Ancak alanyazında bu iletinin nasıl ortaya konduğu hakkında detaylı bilgi verilmemektedir. Biz de çalışmamızda ileti ögesinin metinlerde nasıl verildiğini detaylıca ele alacağız. Çalışmamız, dokümana dayalı verileri toplamayı ve incelemeyi amaçladığı için “etkileşimsiz analitik bir nitel araştırma” özelliği taşımaktadır. Bu sebeple çalışmamızdaki veriler incelenirken “doküman analizi” yöntemi kullanılmıştır. İletiler veriliş biçimine göre ve tematik alanlara göre iki başlık altında ayrı ayrı ele alınmıştır. Veriliş biçimine göre dolaylı iletilerin, tematik alanlara göre ise etik/ ahlaki kavramlara/ olgulara/ değerlere dayalı verilen iletilerin sıklıkta olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Türkçe dersi hikâye edici metinlerinin nicelik ve niteliğinin arttırılmasının, verilen iletilerde çeşitliliğin sağlanmasının ve tematik alanlarda dengeli bir dağılım sergilenmesinin gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.Among the 21st century skills, there are many important skills such as "critical thinking, problem solving, communication, cooperation and creativity". Education has great importance in presenting these skills to students. Turkish education also aims to develop critical, analytical and creative thinking skills as well as improving comprehension and expression skills at all levels of education. Because language education is directly related to thinking skills as well as communication skills. Developing the boundaries of individuals' language is directly proportional to developing the boundaries of their thinking. Turkish education is text-oriented and for this reason, text selection and use of text are important. The importance of Turkish textbooks stems from the texts in them. For this reason, the quality of Turkish textbooks is extremely important in achieving the targeted gains. Each textbook has the characteristics of an anthology and the quality of the texts in it is related to many different learning areas. In our study, we will focus on the message element in the narrative texts in the secondary school Turkish textbooks. Expressing a feeling or thought in written or verbal form is called a message. When the studies are examined, it is seen that the message has been given in two main ways in the texts so far: Direct or indirect message. However, detailed information about how this message was revealed is not given in the literature. In our study, we will discuss in detail how the message element is given in the texts. Our study has the feature of "non-interactive analytical qualitative research" as it aims to collect and analyze document-based data. For this reason, the "document analysis" method was used when examining the data in our study. Messages are handled separately under two headings according to the way they are delivered and according to thematic areas. It has been concluded that indirect messages are frequent according to the mode of delivery, and messages based on ethical / moral concepts / facts / values according to thematic areas. It has been concluded that it is necessary to increase the quantity and quality of narrative texts in Turkish lessons, to ensure diversity in the messages given, and to display a balanced distribution in thematic areas.